Posts in category: Okiem eksperta

Autor: Waldemar Ryszkowski

Budowa autostrad i dróg szybkiego ruchu w dobie zmian klimatu

Zmiany klimatu wymuszają działania adaptacyjne związane z projektowaniem i realizowaniem inwestycji liniowych takich jak budowa dróg szybkiego ruchu i autostrad. Ten stan rzeczy już jest brany pod uwagę podczas projektowania nowoczesnych ciągów komunikacyjnych o czym świadczy wspólny[1] projekt GDDKiA-JASPERS podczas którego zidentyfikowano główne zmiany klimatu i wpływ na sieci dróg wraz z jednoczesnym zaproponowaniem działań adaptacyjnych, które w przyszłości przyczynią się do poprawy stanu istniejącej infrastruktury. Natomiast, to co najważniejsze i to co cieszy podczas projektu zostało postawione pytanie „czy przy projektowaniu dróg rozważamy kwestie związane z klimatem? Wydaje się że dla osób, dla których szczególnie istotne powinno być opóźnienie trendu zmian klimatu, jest to bardzo cenne pytanie zwłaszcza w kontekście dalszych inwestycji infrastrukturalnych w naszym kraju.

Korzyści związane z budową dróg szybkiego ruch i autostrad

Budowa drób szybkiego ruchu i autostrad bez wątpienia ma wiele pozytywnych aspektów dla społeczeństwa, stąd też słusznie takie inwestycje znamiennie nazywane są „inwestycjami celu publicznego”[2]. Nie bez znaczenia na podstawowe korzyści wynikające z budowy dróg są kwestie bezpieczeństwa. Z jednej strony poprawia się wyprowadzenie ruchu z zatłoczonych miast z drugiej poprawia się bardziej płynna i bezpieczna jazda i chociaż ilość wypadków na drogach szybkiego ruchu i autostradach wzrasta to przez 21 lat zginęło na autostradach mniej ludzi, niż ginie w jeden rok na wszystkich rodzajach dróg[3].

Bezpieczeństwo to podstawowy argument dotyczący rozbudowy inwestycji liniowych w naszym kraju, jednak również istotny jest rozwój gospodarczy. Już w roku 2010 przyjęte było twierdzenie, że jeden kilometr autostrady przyczynia się do powstania 7 miejsc pracy w bezpośrednim jej otoczeniu. Jak wspomniałem było to w roku 2010, od tego czasu w gospodarce zaszły ogromne zmiany, zmieniły się rodzaje przewag konkurencyjnych a także elastyczność przedsiębiorstw. Stąd też obecnie do głównych zalet powstawiania dróg szybkiego ruchu należy zaliczyć[4]:

• wzrost mobilności społeczeństwa,
• dostępność do nowych rynków zbytu,
• wspomagają na rozwój przedsiębiorczości,
• wpływają na PKB i rozwój gospodarczy regionu.

Mając na uwadze w skrócie przedstawione korzyści płynące z rozwoju inwestycji linowych w kraju, które są realizowane w oparciu o standardy opracowane w wyniku zmieniającego się klimatu, pozostaje być aktywnym obserwatorem rozwoju gospodarczego naszego kraju, jednak czy tylko?

Negatywne oddziaływanie autostrady na środowisko

Powszechnie znane jest negatywne oddziaływanie autostrady na środowisko przejawiające się wzrostem ilości spalin, degradacją gleb przez zanieczyszczenie ich metalami ciężkimi czy wreszcie wzrostem hałasu. Wobec powyższego nikt rozsądny nie lekceważy ochrony środowiska. Wobec daleko posuniętej degradacji dużych obszarów naszego kraju, ruch ekologiczny cieszy się powszechną sympatią, ale jak to często bywa, słuszna walka ekologów staje się nieadekwatna do wymogów współczesnej cywilizacji[5], ponieważ na skutek projektowania nowych dróg szybkiego ruchu najtańszym i najłatwiejszym sposobem ich realizowania są odległe do miast terenu. Czy jest to słuszny kierunek? Biorąc pod uwagę nowinki technologiczne wraz z możliwościami nowych materiałów budowlanych, inwestycje drogowe mogłyby być realizowane bliżej zurbanizowanych terenów, dla których nie istnieje ryzyko zubożenia kolejnych ekosystemów.  Czy zatem słusznym jest realizowanie inwestycji liniowych oddalonych do miast a przebiegających w sąsiedztwie lub przez tereny cenny przyrodniczo – otóż chyba nie tędy droga.

Negatywne skutki budowy autostrady a2

Powyższe teoretyczne rozważania pozwolę sobie przenieść na grunt końcowej fazy realizacji autostrady A2 Warszawa-Kukuryki, której „poprowadzenie ruchu poprzez nowo wybudowaną autostradę pozwoli uzyskać znacznie większe korzyści dla użytkowników i środowiska niż pozostawienie ruchu na dotychczasowym przebiegu[6].

Realizacja tej inwestycji celu publicznego odbywa się na zasadzie DŚU która datowana jest na 2011 roku, tak więc już w tym miejscu można sobie zadać pytanie czy badania środowiskowe powinny być brane pod uwagę 12 lat później – 12 lat w ciągu których drastycznie zmieniło się środowisko, kiedy to ocieplenie klimatu przyśpieszyło[7] a ekstremalne zjawiska pogodowe przybierają na sile i już są widoczne gołym okiem.

Jednocześnie zgodnie z trendami, które panowały 15 lat temu budowa tego szlaku komunikacyjnego przecina przez cenne przyrodniczo tereny, a przecież w erze lotów w kosmos, erze zero waste należałoby dokonać takich zmian projektowych aby przyroda pozostała nienaruszona. Odcinek autostrady o którym piszę zlokalizowany jest około 7 kilometrów od granic administracyjnych miasta Siedlce. W tym przypadku nie jest najważniejsza odległość od miasta, a tereny przez które przebiega autostrada. Na początek wspomnę o siedlisku przyrodniczym 7140 czyli „Torfowiska przejściowe i trzęsawiska”[8] popularnie zwane bagnami, które w erze odwadniania i osuszania powierzchni ziemi a także wydobycia torfu powinny być odnawiane, powinny być wdrażane programy restytucji  i które dzięki pochłanianiu i magazynowaniu dwutlenku węgla są niezbędne do powstrzymania zmian klimatu. Co ciekawsze, pomimo że Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska[9] już w 2012 roku przedstawia siedlisko przyrodnicze 7140 jako te „na które negatywny wpływ przewidywanych zmian klimatycznych w efekcie działania powyższych czynników będzie największy” i przyczyni się do:

• zmniejszenia uwodnienia siedlisk powoduje nasilenie procesu murszenia hydrogenicznych utworów glebowych;
• następuje zanik stanowisk charakterystycznych gatunków roślin i tworzonych przez nie zbiorowisk roślinnych oraz zarastanie przesuszonej powierzchni torfowisk ekspansywną roślinnością zielną o mniejszej odporności na stały wysoki poziom wody i skrajne warunki troficzne;

W tym momencie już tylko podkreślę, że zgodnie z  Raportem o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko w ramach ponownej oceny oddziaływania na środowisko dla inwestycji pn.: „Budowa autostrady A2 Warszawa – Kukuryki na odcinku obwodnica Siedlec w km ok. 561+500 do węzła Cicibór (z węzłem) w km ok. 625+000” – Zadanie realizacyjne VI – km 561+440 – 580+190, długość 18,75 km. z 13 stycznia 2022 roku, inwestycja będzie przebiegała przez kolejne siedliska, czyli:

• 91EO, siedlisko priorytetowe, *Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe. Ten typ siedliska przyrodniczego obejmuje nadrzeczne lasy ktróre wykształcają się na glebach zalewanych wodami rzecznymi, o wysokim poziomie wód gruntowych, głównie klasyfikowanych jako pobagienne lub napływowe aluwialne[10].
• 65XX Eutroficzne łąki wilgotne (płat łąki kaczeńcowej) wymieniony w monitoringu siedlisk przyrodniczych (część 4)[11].

I chociaż w Raporcie o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko zauważa się, że „Na skutek realizacji przedsięwzięcia zniszczeniu ulegnie fragment siedliska priorytetowego o kodzie 91E0 o powierzchni 2,011 ha, nastąpi też jego fragmentacja przez trwałe przedzielenie go ogrodzonymi pasami ruchu autostrady. Zniszczeniu ulegnie też 0,115 ha siedliska o kodzie 65XX[12]” a w ciągu dalszym, czyli we wnioskach końcowych autor raportu zauważa „ Inwestycja nie wpłynie znacząco na gatunki i siedliska priorytetowe i nie będzie oddziaływała na obszary Natura 2000”.[13]

Podsumowanie

Na etapie projektowania autostrad i dróg szybkiego ruchu GDDKiA zauważa potrzebę zmian na skutek zmieniającego się klimatu, o tyle w fazie wyboru przebiegu w dalszym ciągu panuje przekonanie, że im dalej od ludzi tym lepiej, że im bliżej bezcennych ekosystemów tym lepiej. Najlepszym tego przykładem jest przebieg autostrady A2 przez siedliska przyrodnicze w Mościbordach i chociaż Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska już w 2012 roku widzi ryzyka dla cennych, bowiem wilgotnych siedlisk, to w 2023 roku wydaje postanowienie uzgadniające realizacji przedsięwzięcia[14].

Na podstawie powyższego jasno widać, że chociaż Dyrekcja Ochrony Środowiska i GDDKiA w raportach i badaniach, na które wydaje nasze pieniądza, zauważa zmiany klimatu i potrzebę zmian w prowadzonych inwestycjach, to już w codziennych działaniach ich nie realizuje.

Jako społeczeństwo, jeszcze mamy czas, jeszcze mamy możliwości zatrzymania dewastacji siedlisk przyrodniczych w Mościbrodach i zmianę przebiegu wybranego wariantu na mniej inwazyjny.

[1] https://www.gov.pl/web/gddkia/adaptacja-drog-krajowych-do-zmian-klimatu

[2] Na podstawie art. 2 Ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

[3] https://dailydriver.pl/nowosci/drogi/mniej-wypadkow-drogowych-ale-ich-liczba-rosnie-na-autostradach/

[4] https://www.rynekinfrastruktury.pl/mobile/jak-nowe-drogi-wplywaja-na-rozwoj-gospodarczy-regionow-82921.html

[5] https://bzg.pl/poradnik/artykul/ekologiczne-aspekty-budowy-autostrad/id/14119

[6] https://a2minsk-siedlce.pl/

[7] https://www.imgw.pl/wydarzenia/zmiana-klimatu-i-jej-skutki-przyspieszaja

[8] https://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/

[9] Raport_bioroznorodnosc.pl 2012 rok

[10] https://www.wigry.org.pl/siedliska/91e0.htm

[11] Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko w ramach ponownej oceny oddziaływania na środowisko dla inwestycji s. 235

[12] Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko w ramach ponownej oceny oddziaływania na środowisko dla inwestycji s. 413

[13] Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko w ramach ponownej oceny oddziaływania na środowisko dla inwestycji s. 596

[14] Postanowienie WOOŚ-II.4222.5.2022.MC.58 z dnia 13 stycznia 2023 roku

Portal Trade.gov.pl to niezbędne narzędzie dla każdego przedsiębiorcy planującego rozwój swojej firmy na rynkach zagranicznych. Na stronie internetowej można znaleźć ciekawe artykuły, przewodniki, aktualności i zapowiedzi nadchodzących wydarzeń.

Portal Trade.gov.pl – ważne narzędzie dla każdej rozwijającej się firmy
Portal Trade.gov.pl jest jednym z narzędzi Ministerstwa Rozwoju i Technologii wspierających działania polskich eksporterów. Staramy się, aby portal odpowiadał na potrzeby polskich przedsiębiorców jak i inwestorów zagranicznych

– podkreśla wiceminister rozwoju i technologii Grzegorz Piechowiak.

Portal Trade.gov.pl – portal polskich eksporterów

Portal Trade.gov.pl to strona adresowana głównie do polskich eksporterów i zagranicznych inwestorów. Na portalu znajduje się stale uzupełniany pakiet informacji przydatnych w działalności za granicą. Poza danymi analitycznymi Trade.gov.pl oferuje również dostęp do przewodników dla przedsiębiorców, artykułów, kalendarza wydarzeń lokalnych i międzynarodowych oraz aktualności z rynków zagranicznych. Istotna dla polskich przedsiębiorców jest także anglojęzyczna zakładka „Polish companies”, gdzie firmy mogą umieszczać swoje wizytówki, wzmacniając w ten sposób pozycję swojej marki i promując się w ten sposób na arenie międzynarodowej.

Zachęcamy do częstych odwiedzin portalu oraz obserwowania nowych kanałów w mediach społecznościowych:
• Facebook https://www.facebook.com/tradegovpl
• Twitter https://twitter.com/Trade_gov_pl
• LinkedIn https://www.linkedin.com/company/eksport-import-inwestycje-trade-gov-pl/

Operatorem projektu jest Polska Agencja inwestycji i Handlu.

W 2021 roku na terenie województwa łódzkiego zarejestrowanych było ponad 130 tys. przedsiębiorstw. Choć w Łódzkiem tradycyjnie dominującą gałęzią przemysłu pozostaje włókiennictwo i segment odzieżowy, a sama Łódź jest jednym z ważniejszych ośrodków przemysłu farmaceutycznego, to nie brak w nim czynników sprzyjających także rozwojowi innych branż. Na znaczeniu w regionie zyskują m.in. sektor IT, nowe technologie, a także zaawansowana logistyka. Jakie nowoczesne rozwiązania wdrażają tam przedsiębiorcze firmy dzięki Funduszom Europejskim?

W ramach konkursów koordynowanych przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP), firmy z województwa łódzkiego pozyskały łącznie blisko 491 mln zł dofinansowania z budżetu Unii Europejskiej. Dzięki zaangażowaniu tutejszych przedsiębiorców podpisano 651 umów, w ramach których możliwe było zrealizowanie wielu innowacyjnych pomysłów, odmieniających oblicze łódzkiej gospodarki. Wsparcie udzielone firmom to w dużej mierze efekt Programu Inteligentny Rozwój (POIR), który doczekał się swojej, właśnie startującej, kontynuacji w formie programu Funduszy Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG).

Nowoczesne technologie informatyczne i nie tylko
Działająca w sektorze informatycznym i specjalizująca się w tworzeniu oraz wdrażaniu rozwiązań webowych dla biznesu firma MakoLab – dzięki środkom z POIR, z konkursu „Bony na innowacje dla MŚP” – zrealizowała zaawansowany projekt badawczy. Opracowana usługa powstała w oparciu o innowacyjne rozwiązania z dziedziny logiki, programowania logicznego oraz technologii blockchain – komponentu realizującego nowatorski, korzystający z metod logicznych protokół typu „smart-contract” (ang. „logic-based smart contract”) dla systemów blockchain. Innowacja produktowa polega na znaczącym ulepszeniu technologii GraphChain, opracowanej przez firmę i wdrożeniu nowych metod programowania logicznego. Dzięki realizacji projektu udało jej się zwiększyć konkurencyjność na rynku. Firma otrzymała 270 tys. zł dofinansowania.

Innym przykładem wykorzystania najnowszych rozwiązań technologicznych może pochwalić się firma Teamsoft, która opracowała innowacyjny system kontroli inwestycji budowlanej z wykorzystaniem dronów. Udział w „Bonach na innowacje dla MŚP” i otrzymane wsparcie w kwocie 332 tys. zł, pozwoliły opracować prototyp systemu z poprawionymi właściwościami użytkowymi i funkcjonalnymi. Nowe podejście do konstrukcji systemu, obejmującego założenia algorytmów poprzez wybór i ocenę błędów – na podstawie badania zachowań drona w trakcie przelotu, opracowanie systemu sterowania i stabilizacji jego lotu oraz opracowanie algorytmów umożliwiających fuzję obrazów z kamery HD oraz kamery termowizyjnej – umożliwiło uzyskanie końcowego produktu o wysokich walorach użytkowych. Ma to wpływ na jakość wykonywanych inspekcji budowlanych. Rozwiązanie to stanowi znaczne udogodnienie dla branży budowlanej i przyspieszenie czasochłonnych dotąd prac, wykonywanych przez specjalistów budowlanych.

Jak dowodzą łódzcy przedsiębiorcy, nowe technologie znajdują zastosowanie także w turystyce. Spółka New Apps postanowiła opracować innowacyjne algorytmy tworzenia i identyfikacji matryc 2D dla modułu AR (ang. Augmented Reality – rozszerzona rzeczywistość), z zastosowaniem w sektorze turystyki. Projekt miał na celu umożliwienie nałożenia różnych informacji na rzeczywisty obraz za pomocą cyfrowego peryskopu, co stanowi innowację produktową oferowaną w sektorze usług turystycznych. Opracowane algorytmy pozwalają na nałożenie danych, zdjęć czy tekstów na obraz np. gór, fasad budowli, starego miasta czy krajobrazu parku. Pozyskano 330 tys. zł ze środków unijnych, z konkursu „Bony na innowacje dla MŚP”.

Nowoczesne wzornictwo
Procesy wzornicze przez wiele lat stanowiły klucz do rozwoju przemysłu w województwie łódzkim. Nie inaczej jest dzisiaj. Wiele firm wciąż opracowuje nowe identyfikacje, czego dowodem są projekty dofinansowane z budżetu Unii Europejskiej. Spółka RC Design otrzymała prawie 680 tys. zł dofinansowania z Programu Inteligentny Rozwój („Design dla przedsiębiorców”) na opracowanie nowego projektu wzorniczego i wdrożenie nowej gamy mebli katalogowych, inspirowanych elementami otaczającego świata, takimi jak: fale oceanu, melodia, motoryzacja czy jachty. Pozyskane środki pozwoliły na przeprowadzenie audytu firmy, analizy otoczenia rynkowego oraz całego procesu projektowego. Dzięki tym działaniom powstały meble, które charakteryzują się unikalnym designem, dopasowanym zarówno do użytku domowego (kuchnie, sypianie, łazienki), jak i publicznego (hotele, biura, centra konferencyjne, restauracje). Wykonywane są z najwyższej jakości materiałów oraz posiadają zintegrowane rozwiązania elektroniczne.

Z konkursu „Design dla przedsiębiorców” skorzystała również firma MET-PRIM z sektora metalowego, specjalizująca się w wyrobach drucianych. Celem projektu był rozwój przedsiębiorstwa poprzez opracowanie i wdrożenie nowych produktów, które powstały na bazie profesjonalnego procesu projektowego. Wprowadzono nowe produkty, tj. modułową półkę wiszącą, regał wolnostojący, stojącą półkę na buty, modułowy regał wolnostojący oraz elementy wyposażenia meblowego w formie wieszaka i uniwersalnego modułu konstrukcyjnego. Projekt zrealizowano w 4 etapach: od autytu, przez przygotowanie strategii działań, stworzenie i przetestowanie nowych projektów wzorniczych, po wprowadzenie rozwiązań na rynek. Dzięki projektowi możliwa była optymalizacja, automatyzacja i robotyzacja procesu produkcyjnego w przedsiębiorstwie. Firma, dzięki środkom z Funduszy Europejskich w kwocie 853 tys. zł, zyskała także nowy sprzęt niezbędny do produkcji nowych elementów.

POLSKO-WŁOSKIE RPZEDSIĘBIORSTWO „MONDO-CALZA” dzięki wsparciu z konkursu „Design dla przedsiębiorców” otrzymało 289 tys. zł dofinansowania na opracowanie projektu oraz wdrożenie do produkcji kolekcji skarpet anatomicznych zwiększających komfort użytkownika. Produkt cechują właściwości antyalergiczne, bakteriostatyczne i antyzapachowe. Skarpety anatomiczne posiadają odpowiednie profile frottowe odwzorowujące kształt obu stóp. Dzięki zastosowaniu nowoczesnych maszyn dziewiarskich wzbogacone są o dodatkowe wzmocnienia (wypukłości) w miejscach szczególnie narażonych na otarcia i ucisk podczas uprawiania aktywności fizycznej. Wdrożenie projektu pozwoliło na wzrost konkurencyjności firmy na rynku w zakresie asortymentu oferowanych wyrobów oraz zdobycie i ciągłe pozyskiwanie nowych klientów zainteresowanych tzw. wyrobami specjalistycznymi.

– Dofinansowania ze środków unijnych, takie jak te z programu POIR, były nie tylko szansą dla przedsiębiorców, ale również potężnym impulsem dla rozwoju regionu. Dzięki Funduszom Europejskim, przedsiębiorcy z województwa łódzkiego zyskali już szereg narzędzi do rozwoju swoich firm. Zachęcamy wszystkich przedsiębiorców z regionu do korzystania z nowych unijnych programów wsparcia i realizowania kolejnych inwestycji, które przyczynią się do dalszego rozwoju regionu oraz zwiększenia konkurencyjności polskiej gospodarki na arenie międzynarodowej. W nowej ofercie tylko w 2023 r. uruchomimy 13 naborów w ramach programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki, na które przeznaczone zostanie blisko 7,4 mld zł dofinansowania a pierwszy z nich, Ścieżka SMART, dostępna jest dla przedsiębiorców już od 21 lutego – mówi Dariusz Budrowski, Prezes Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.

Więcej informacji o nowym naborze Ścieżka SMART można znaleźć na stronie konkursu.

W ramach obchodów Światowego Dnia Mokradeł, zapraszamy do obejrzenia filmowej opowieści o rzece, która zyskała miano polskiej Amazonki. Poznaj historię Narwi, zobacz jej mieszkańców i poczuj życiodajną moc mokradeł.

Realizacja pod tytułem „Narew – od źródeł do ujścia” powstała na zlecenie Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.

Film opowiada o walorach przyrodniczych wielokorytowej rzeki Narwi. Piękne i unikalne zdjęcia ukazują bogactwo tamtejszej przyrody. Obrazy urzekają – tym bardziej, że ujęcia realizowano w różnych porach roku, co pozwala odkryć koloryt rzeki.

Autorzy zabierają nas w niezapomnianą podróż, ale nie tylko sama rzeka jest jej atrakcją. Okiem kamery zajrzymy do podwodnego świata, znajdziemy się w cieniu skrzydeł bielika czy podejrzymy spacerujące traszki.

Zdzisław Folga to autor scenariusza i współrealizator filmu, muzykę skomponował Marek Kubik, a głosem rzeki została Dorota Sokołowska.

W tej niemal magicznej wyprawie odwiedzimy miejsca, które na co dzień nie są dostępne dla człowieka. O ogromnym znaczeniu przyrodniczym świadczy fakt, że część doliny rzeki objęta jest wieloma formami ochrony. W 2002 r. obszar Narwiańskiego Parku Narodowego został wpisany na listę obszarów wodno-błotnych o międzynarodowym znaczeniu zgodnie z postanowieniami Konwencji Ramsarskiej.

Nie zwlekaj! Obejrzyj film o rzece, która od wieków służy ludziom i zwierzętom. Zanurz się w Narwi i przenieś do tajemniczego świata mokradeł.

***

„Już czas na przywrócenie mokradeł” to hasło tegorocznych obchodów, wskazujące na pilną potrzebę ratowania obszarów podmokłych. Zachęcamy do dbania o obszary bagienne, odtwarzania mokradłowych terenów zdegradowania i mądrego korzystania z zasobów wodnych.

Wideo

Można już składać wnioski o dofinansowanie projektów związanych z pomocą osobom bezdomnym i zagrożonych bezdomnością. W tym roku na realizację programu Pokonać bezdomność. Program pomocy osobom bezdomnym przeznaczono 5 500 000 zł. Minimalna kwota dotacji na realizację jednego projektu wynosi 50 000 zł.

Dotacje można otrzymać na:

• Moduł I: profilaktyka
Cel: Zapobieganie bezdomności przez prowadzenie działań profilaktycznych.

• Moduł II: wsparcie osób bezdomnych
Cel: Prowadzenie działań interwencyjnych i aktywizujących skierowanych do osób bezdomnych.

• Moduł III: infrastruktura
Cel: Wsparcie podmiotów w dostosowaniu prowadzonych przez nie placówek świadczących usługi dla osób bezdomnych do obowiązujących standardów.

• Moduł IV: innowacyjność
Cel: Inspirowanie do wdrażania nowych rozwiązań w zakresie pomocy osobom bezdomnym.

Ofertę wraz z załącznikami należy przesłać listem poleconym (liczy się data stempla pocztowego) lub złożyć osobiście do 10 lutego 2023 r.

Adres:
Pomorski Urząd Wojewódzki w Gdańsku
ul. Okopowa 21/27, 80-810 Gdańsk.

Na kopercie prosimy umieścić dopisek: „Pokonać bezdomność. Program pomocy osobom bezdomnym”.

Ogłoszenie, program, oświadczenia do pobrania – https://www.gov.pl/web/rodzina/ogloszenie-o-otwartym-konkursie-ofert4

Redakcja: Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska jest istotnym organem w zakresie polityki środowiskowej w Polsce, wydaje m.in. tzw. decyzje środowiskowe dla najważniejszych inwestycji w kraju. Czemu służą takie decyzje?

Andrzej Szweda-Lewandowski, Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska: Do kompetencji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, a także regionalnych dyrektorów ochrony środowiska należy wydawanie decyzji administracyjnych, w tym, jak pan powiedział, decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia zwanych decyzjami środowiskowymi. Wydanie takiej decyzji jest skomplikowanym procesem, wymaga analizy obszernego materiału, a rozstrzygnięcia są zawsze indywidualne w zależności od sprawy. Głównym zadaniem decyzji środowiskowych jest wypracowanie ram realizacji danej inwestycji, by na poszczególnych etapach funkcjonowania jej oddziaływanie na środowisko było minimalne. Polska rozwija się dynamicznie, a rolą organów środowiskowych jest troska, by ten rozwój był zrównoważony. Polega to m.in. na ważeniu różnych interesów – środowiska przyrodniczego, ale także lokalnych społeczności. W decyzji środowiskowej formułowane są więc warunki minimalizujące oddziaływania, które inwestor musi spełnić. Uzyskanie decyzji środowiskowej jest dla inwestora kluczowe, bo pozwala występować po kolejne niezbędne decyzje inwestycyjne, które muszą być zgodne z jej ustaleniami.
Trzeba podkreślić, że Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska występuje w takich sprawach jako organ wyższego stopnia. Ale też nie zawsze, bo tylko w przypadkach, kiedy organem wydającym decyzję na poziomie pierwszej instancji jest Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska. W zależności od przypadku decyzje środowiskowe może wydawać także organ administracji samorządowej – wójt, burmistrz, prezydent miasta.

Wyjątek stanowi postępowanie dotyczące wydania decyzji środowiskowej dla Polskiej Elektrowni Jądrowej – tu, zgodnie z ustawą – Generalny Dyrektor prowadzi sprawę w pierwszej instancji. Na jakim etapie jest postępowanie? Co można powiedzieć o tej sprawie?

Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska prowadzi postępowanie w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia polegającego na budowie i eksploatacji pierwszej w Polsce Elektrowni Jądrowej o mocy elektrycznej do 3750 MWe planowanej do realizacji na terenie województwa pomorskiego.
Postępowanie w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zostało wszczęte w 2015 r. na wniosek Polskich Elektrowni Jądrowych sp. z o.o. W 2016 r. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska określił zakres raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, a następnie zawiesił postępowanie do czasu przedłożenia przez wnioskodawcę raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko.
W marcu tego roku inwestor przedłożył Generalnemu Dyrektorowi Ochrony Środowiska raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, a Generalny Dyrektor podjął postępowanie.
Jako organ wystąpiłem do Dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni, Pomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego oraz Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gdańsku Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie o zajęcie stanowiska przed wydaniem decyzji.
We wrześniu w ramach konsultacji transgranicznych, zgodnie z zapisami Konwencji z Espoo, przekazano tzw. państwom narażonym raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. Postępowanie w sprawie transgranicznego oddziaływania na środowisko służy umożliwieniu państwom, na których terytorium może oddziaływać planowane przedsięwzięcie zgłoszenia uwag, w tym przeprowadzenia konsultacji społecznych zgodnie z obowiązującymi w danym państwie przepisami. Mówię o tym, co zrobiono do tej pory.
Równolegle cały czas trwa analiza dokumentacji – tzw. raportu środowiskowego – która jest bardzo obszerna, przypuszczam nawet, że najobszerniejsza w historii Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. Materiał analizuje zespół wyspecjalizowanych pracowników GDOŚ. Oczywiście, na etapie prowadzenia postępowania nigdy nie dywagujemy nt. przewidywanego rozstrzygnięcia, więc w tym zakresie nie mogę nic powiedzieć.

Kompetencje organów, instytucji odpowiedzialnych za ochronę środowiska w kraju są rozdzielone, czy GDOŚ nie jest mylony z GIOŚ, zwłaszcza przez dziennikarzy?

Ma pan rację, te kompetencje są rozdzielone. Na przykład instytucja, którą kieruję nie prowadzi badań laboratoryjnych, nie pobiera próbek – dajmy na to wody – do analizy – robi to za to Inspektorat Ochrony Środowiska. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska nie ma też kompetencji, by nakładać kary, dlatego w wielu wypadkach konieczne jest po prostu współdziałanie organów.

Z tego, co zauważyłem, GDOŚ podejmuje także szereg działań kształtujących świadomość społeczeństwa w zakresie ochrony środowiska. Czy to są działania, które GDOŚ realizuje ponadstandardowo?

W pewnym sensie są to rzeczywiście działania ponadstandardowe, ale uważam, że wpisują się w misję Urzędu. Wynikają one z realnych potrzeb oraz z naszego poczucia odpowiedzialności. W Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska pracują znakomici eksperci, pasjonaci w swoich dziedzinach. Ich wiedza i umiejętności są bardzo cenne, dlatego staramy się ten ogromny zasób pożytkować także w celach edukacyjnych. Wszystkie tego typu działania są niejako działaniami towarzyszącymi naszej codziennej urzędniczej pracy. Ponieważ na przykład jako GDOŚ zajmujemy się ochroną cennych gatunków roślin i zwierząt, realizujemy przy okazji kampanie dotyczące budowania świadomości w zakresie zagrożenia dla różnorodności biologicznej, rodzimych gatunków, jakie stanowi obecność w środowisku przyrodniczym IGO, czyli inwazyjnych gatunków obcych. Zimą tłumaczymy, jak w sposób odpowiedzialny dokarmiać ptaki, a jesienią inicjujemy obchody Dnia Krajobrazu. Myślę, że pod tym względem jesteśmy bardzo aktywną instytucją.

To da się zauważyć. W październiku odbyły się dwie duże uroczystości – obchody Dnia Krajobrazu w Łazienkach Królewskich i wręczenie certyfikatów EMAS w Pałacu Staszica. Jak można podsumować te wydarzenia?

Dzień Krajobrazu został ustanowiony przez Radę Europy jako międzynarodowe święto krajobrazu. Pomysłodawcą, inicjatorem Dnia Krajobrazu była Polska, a konkretnie Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, dlatego to my każdego roku inicjujemy krajowe obchody, proponujemy też temat obchodów. W tym roku wydarzenia, takie jak spacery krajobrazowe odbywały się w całym kraju, a uroczystości centralne odbyły się 20 października w Łazienkach Królewskich. Dzięki współpracy GDOŚ z Muzeum Łazienki Królewskie można było mówić o krajobrazie w odpowiednim krajobrazowym otoczeniu. Cieszę się, że każdego roku Dzień Krajobrazu – także dzięki coraz większemu zainteresowaniu mediów – zyskuje na popularności. W ten sposób coraz więcej osób uświadamia sobie, jak istotną rolę w ich życiu odgrywają krajobrazy i że tak naprawdę wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za ich jakość, wszyscy je po trosze kształtujemy. W tym roku obchodom Dnia Krajobrazu towarzyszyło przyznanie Polskiej Nagrody Krajobrazowej, którą otrzymał Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego.
Jeśli chodzi o EMAS, tu wyjaśnię, jest to unijny system ekozarządzania i audytu. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska prowadzi polski rejestr EMAS i wręcza certyfikaty organizacjom, które wdrożyły system. EMAS to swoista gwarancja najwyższej odpowiedzialności środowiskowej. O zaletach EMAS mówili w Pałacu Staszica przedstawiciele organizacji, w tym spółek Skarbu Państwa, które od dawna korzystają z systemu, myślę, że była to najlepsza rekomendacja i zachęta dla innych, by dołączyli do grona naturalnie odpowiedzialnych – w ten sposób nawiązuję do naszego hasła: EMAS: naturalnie odpowiedzialni.

z Generalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska,
panem Andrzejem Szwedą-Lewandowskim
rozmawiał Redaktor Naczelny

Rewitalizacja historycznych Ogrodów Ulricha dobiega końca. Dawne gospodarstwo ogrodnicze rodziny Ulrichów, która wsławiła się w przedwojennej Warszawie hodowlą ananasów, odzyskuje swój blask. Dzięki inicjatywie Wola Parku, należącego do Ingka Centres, kompleks stanie się miejscem spotkań, gdzie mieszkańcy będą mogli spędzać wolny czas, dobrze zjeść oraz odpocząć wśród miejskiej zieleni. Otwarcie Ogrodów Ulricha zaplanowano na 12 października br.

Historia Ogrodów Ulricha sięga XIX wieku, kiedy Jan Bogumił Ulrich założył ogród handlowy i wzniósł pierwsze w Warszawie żelazne szklarnie. W kolejnych latach przedsiębiorstwo prężnie się rozwinęło, a sławę rodzinie Ulrichów przyniosła hodowla egzotycznych, niespotykanych dotychczas w kraju roślin i owoców, w tym ananasów. Kolejny z rodu, Christian, przeniósł zakład na tereny wsi Górce, w miejsce, przy którym stoi znany warszawiakom Wola Park.

Wizją Ingka Centres jest tworzenie lepszego życia na co dzień dla wielu ludzi, dlatego jednym z kluczowych projektów firmy w Polsce była chęć odtworzenia wyjątkowego charakteru tego historycznego miejsca i ponowne przywrócenie go mieszkańcom i mieszkankom Warszawy. Prace nad projektem poprzedziły konsultacje społeczne z mieszkańcami, które pozwoliły na zaprojektowanie tej przestrzeni w zgodzie z ich potrzebami, w taki sposób, aby służyła rozrywce, edukacji i oferowała również nowoczesną przestrzeń gastronomiczną. Już 12 października Ogrody Ulricha otworzą się w zupełnie nowej odsłonie, a od 14 do 16 października na klientów będą czekać dodatkowe atrakcje towarzyszące otwarciu.

Znani są już wszyscy najemcy nowoczesnych szklarni. Do grona pierwszej z nich dołączają: sieć restauracji inspirowanych street foodem Pasibus, pizzeria w stylu neapolitańskim Ragazzi, piekarnio-kawiarnia Il Panificio, pijalnia czekolady Karmello, a także dwa bary centralne, Tap Bar i Botanic Bar. Ponadto, w ofercie food hallu znajdzie się również szeroki wybór dań kuchni azjatyckiej i bliskowschodniej w Silk & Spicy, Pika Pika Ramen & Sushi oraz Yafo, a także kuchni roślinnej w Wege Umami.

Druga szklarnia będzie pełnić rolę rozrywkowo-edukacyjną, a jej najemcą zostaje największa sieć rozrywki dla dzieci w Polsce – Fikołki. Strefa zabaw dla najmłodszych będzie wyposażona w labirynt z przeszkodami, zjeżdżalnie, salę kulinarną, urodzinową i eksperymentów oraz Kącik Malucha. W Fikołkach będzie można również skorzystać z oferty gastronomicznej w kawiarni przeznaczonej dla gości.

– Słowo „Park” w nazwie naszego centrum handlowego zobowiązuje nas do szczególnej dbałości o dziedzictwo poprzednich epok, tak ważne dla tożsamości okolicznych mieszkańców. Ogród Ulrichów był największym XIX-wiecznym ogrodem Warszawy, który przyciągał gości nie tylko bogactwem flory, ale też wieloma atrakcjami. Chcemy, aby dzisiejsze Ogrody pełniły podobną funkcję, by stały się miejscem spotkań, zabawy, relaksu. Mamy nadzieję, że mieszkańcy oraz mieszkanki Warszawy będą chcieli wspólnie z nami cieszyć się tą wyjątkową przestrzenią – powiedziała Anna Bozhenko, Dyrektorka Centrum Handlowego Wola Park.

Zgodnie ze strategią zrównoważonego rozwoju Ingka Centres, opierającą się na wywieraniu pozytywnego wpływu na otoczenie, podczas projektowania Ogrodów Ulricha zadbano o rozwiązania ekologiczne. Wprowadzono m.in. retencję wody, wykorzystując zielone dachy, duże zbiorniki retencyjne i połączony z nimi system podlewania zieleni, energooszczędne oświetlenie czy redukcję zjawiska zanieczyszczenia światłem. Dodatkowo, inwestycja podlega certyfikacji BREEAM, która jest obecnie jedną z najczęściej stosowanych metod oceny ekologiczności budynków w Europie.

– W Ingka Centres zależy nam na tym, by miejsca spotkań, jakie proponujemy naszym klientom, wpisywały się w ich potrzeby w obszarze budowania relacji. Robimy to poprzez tworzenie przestrzeni do wspólnego i aktywnego spędzania czasu z bliskimi, a także często poprzez zapewnienie naszym gościom kontaktu z przyrodą. Wpisuje się to w naszą misję wdrażania pozytywnych zmian, promocji zdrowego stylu życia oraz zrównoważonego rozwoju. Ogrody powstały ze szczególną dbałością o ekologię, co z pewnością docenią odwiedzający. Zrewitalizowana przestrzeń Ogrodów jest również strategiczną częścią większego kompleksu Wola Parku, tym samym stanowiąc integralną część naszego centrum handlowego – powiedziała Dagmara Pozowska, Dyrektorka Operacyjna i Członkini Zarządu Ingka Centres Polska.

Na projekt, oprócz zabytkowych szklarni, składają się również Zielona Chata oraz Willa Ulricha, których otwarcie planowane jest na 2023 rok. Całość uzupełnią przearanżowane Park Ulricha oraz Ogród Codzienny, które wspólnie będą tworzyć innowacyjną, zieloną oazę w sercu Woli.

Przebieg prac można śledzić na stronie internetowej inwestycji  LINK.

Postępujące w ostatnich latach zmiany klimatu obligują decydentów do podejmowania licznych inicjatyw i działań na arenie międzynarodowej. Takie przedsięwzięcia jak Porozumienie paryskie, Agenda 2030 czy Europejski Zielony Ład nadały szybszego tempa oraz podniosły priorytet kwestii związanych z klimatem i działaniami na rzecz zrównoważonego rozwoju. Ostatnia z ww. inicjatyw, tj. Europejski Zielony Ład jest szczególnie ambitna i kompleksowa, ponieważ obejmuje łącznie aż 48 działań w różnych dziedzinach – od sektora energii, poprzez rolnictwo i transport kończąc na udziale społeczeństwa w walce ze zmianami klimatu. Obecnie głównym celem UE jest osiągnięcie neutralności klimatycznej w perspektywie do 2050 r. Natomiast do 2030 r. UE narzuciła sobie zobowiązanie zredukowania emisji o co najmniej 55% redukcji emisji netto w porównaniu z 1990 r. Zgodnie z szacunkami Komisji Europejskiej, aby osiągnąć cele Zielonego Ładu, w obecnym dziesięcioleciu (2021–2030), UE będzie musiała zwiększyć roczne inwestycje o około 520 mld EUR w porównaniu z poprzednim dziesięcioleciem (390 mld EUR rocznie przypada na dekarbonizację gospodarki oraz 130 mld na pozostałe cele środowiskowe zielonej transformacji)^[1]. Taka skala wydatków wykracza poza możliwości sektora publicznego i wiąże się z koniecznością przekierowania kapitałów prywatnych na inwestycje bardziej sprzyjające zrównoważonemu rozwojowi, a to z kolei będzie wymagało dogłębnej zmiany sposobu funkcjonowania systemu finansowego.

Jednocześnie cała Europa mierzy się dziś z bardzo trudną sytuacją gospodarczą i geopolityczną. Ożywienie pocovidowe, przerwanie łańcuchów dostaw oraz agresja Rosji na Ukrainę wywołało drastyczny wzrost cen surowców, nośników energii i samej energii elektrycznej, co przyczyniło się do największego wzrostu inflacji na świecie od lat 70–tych XX w. Aby przeciwdziałać rosnącym cenom, większość rządów w Europie zdecydowała się na podnoszenie stóp procentowych, co negatywnie odbija się na sytuacji zarówno producentów, jak i konsumentów, ponieważ oznacza wyższe koszty m.in. kredytów.

„Derusyfikacja” dostaw energii

„Derusyfikacja” dostaw paliw kopalnych w związku z atakiem Rosji na Ukrainę zapoczątkowała proces przewartościowania myślenia o polityce energetycznej.

Osłabia się znaczenie gazu ziemnego – który był przedstawiany jako paliwo przejściowe, ze względu na duży udział importu tego paliwa z kierunku rosyjskiego. W tych nowych okolicznościach krótkookresowym priorytetem dla Europy powinno być bezpieczeństwo dostaw oraz jak najszybszy koniec importu paliw z Rosji, natomiast na drugim miejscu powinna znaleźć się polityka klimatyczna i redukcja emisji. Nie oznacza to jednak, że obecną sytuację powinniśmy traktować jako pretekst do odejścia od polityki klimatyczno–energetycznej. Wręcz przeciwnie – powinniśmy ją lepiej wykorzystać i stopniowo uniezależnić się od paliw kopalnych np. poprzez intensyfikację działań na rzecz zwiększania udziału odnawialnych źródeł energii i poprawę efektywności energetycznej.

W ramach REPowerEU środkami  średnioterminowymi mającymi na celu stopniowe wycofanie importu rosyjskich paliw kopalnych jest właśnie podniesieniu ogólnounijnego celu w zakresie efektywności energetycznej na 2030 r. z 9 do 13% oraz podniesienie europejskiego celu w zakresie odnawialnych źródeł energii do 2030 r. z 40 do 45%^[2]. Natomiast w związku z obecną sytuacją gospodarczą w Europie (wysokie ceny energii, inflacja i widmo recesji) należy rozważyć zmianę podejścia do tej polityki w krótszym terminie.

Zmiana polityki energetycznej

Jak to zrobić? Po pierwsze powinniśmy pozwolić przejściowo na dłuższe korzystanie ze źródeł węglowych (ale w połączeniu z intensyfikacją działań zwiększających uzyskiwane oszczędności energii i udział OZE) oraz przeanalizować datę włączenia do systemu handlu sektora budynków i transport (tzw. BRT ETS), ponieważ w tym ostatnim przypadku nałożenie dodatkowych opłat mogłoby wywołać opór społeczny wobec polityki energetyczno–klimatycznej spowodowany wzrostem problemu ubóstwa energetycznego.

Wśród narzędzi zmniejszających koszty energii, jakie posiada Polska, są przede wszystkim rozwiązania zmniejszające podatki i opłaty doliczane do finalnej ceny nośnika energii.

Kolejnymi są działania zmierzające do zwiększenia udziału OZE w miksie, co zmniejszyłoby uzależnienie od paliw kopalnych poprzez rozwój najtańszych w polskich warunkach technologii OZE tj. lądowych farm wiatrowych i fotowoltaiki. Konieczne wydaje się również wypracowanie mechanizmu przedłużenia pracy bloków węglowych, co pozwoliłoby na mniejsze wykorzystanie gazu ziemnego jako paliwa przejściowego. Po agresji Rosji na Ukrainę, Polska powinna dłużej wykorzystywać węgiel jako paliwo rezerwujące niesterowalne źródła OZE, by zmniejszać import gazu, a negocjowanie daty końca wsparcia węgla z rynku mocy wydaje się istotnym kierunkiem działań, jakie może podjąć polski Rząd.

Kolejnym punktem jest konsekwentne wdrażanie energetyki jądrowej – stabilnego i bezemisyjnego źródła energii. Wysokie koszty można ograniczyć, np. zmniejszając zużycie energii poprzez niższą temperaturę w mieszkaniu bądź redukując użycie samochodu – chociażby przez promocję pracy zdalnej w sektorach, w których jest możliwa lub ograniczając zbędne podróże – zmniejszamy nasze wydatki na nośniki energii, a każde takie działanie dodatkowo wpływa na zbliżenie się do równowagi na rynkach energii, więc i na spadek ich cen. Zatem zmniejszając zużycie energii, zmniejszamy nasze rachunki na dwa sposoby zarówno poprzez zmniejszenie ilości koniecznej do zakupu energii, jak i działając w kierunku zrównoważenia popytu z podażą, zmniejszamy finalną cenę każdego nośnika energii.

W długim horyzoncie czasowym ceny energii elektrycznej można obniżyć także dzięki subsydiom dla instalacji OZE. Subsydia obniżą koszty inwestycji dla producentów energii, a co za tym idzie, także ceny energii. Należy pamiętać jednak, że subsydia mogą stanowić znaczący koszt dla budżetu państwa.

Co przyniesie przyszłość?

W zasadzie cały świat będzie dążył do neutralności klimatycznej. Transformacja polskiej gospodarki w kierunku niskoemisyjnym jest konieczna, ponieważ brak działań może kosztować więcej niż wprowadzenie niezbędnych zmian. Stwarza to szansę dla dalszego rozwoju naszej gospodarki, wzmocnienia konkurencyjności oraz stworzenia nowych miejsc pracy. Koszty tego przedsięwzięcia będą ogromne, dlatego tak ważne jest wykorzystanie środków unijnych. Nie należy jednak z tym zwlekać, tylko działać już teraz. Dlatego też firmy powinny szukać źródeł finansowania tych inwestycji i np. rozważyć skorzystanie ze środków dostępnych w ramach systemu EU ETS (Fundusz Innowacyjny czy Modernizacyjny), czy funduszy krajowych np. Funduszu Transformacji Energetyki, do którego trafi 40% środków ze sprzedaży uprawnień w drodze aukcji z obecnego okresu rozliczeniowego. Należy przy tym pamiętać, że im wyższa cena uprawnień do emisji, tym więcej środków dostępnych na inwestycje w technologie niskoemisyjne. Z drugiej strony, zbyt szybkie tempo wzrostów cen uprawnień do emisji w EU ETS zwiększa koszty przedsiębiorstw oraz wpływa na ceny energii elektrycznej. Oznacza to, że niezbędna jest reforma tego systemu pod kątem wprowadzenia pewnych mechanizmów, które mogłyby tę cenę stabilizować. Bardzo dobrym rozwiązaniem mogłoby być np. „ulepszenie” istniejącego art. 29a dyrektywy EU ETS, tak aby szybciej reagował na nagłe wzrosty cen lub wykorzystanie uprawnień, które trafiają do rezerwy MSR^[3]. Ważny jest też nadzór nad tym rynkiem. Dlatego też europejski nadzór finansowy (ESMA) powinien lepiej monitorować ten rynek i starać się wyłapywać przypadki handlu uprawnieniami, które odbiegają od normy. 

Reasumując, nie jest nam potrzebna zmiana celów redukcyjnych, a jedynie zmiana drogi dojścia do tych celów. Można to osiągnąć poprzez przejściowe zapewnienie dostaw energii po akceptowalnej cenie (krótkoterminowo) i nie trzeba przy tym rezygnować z realizacji celów klimatycznych w dłuższym terminie (intensyfikacja rozwoju OZE i zwiększenie efektywności energetycznej).

dr inż. Krystian Szczepański,
Dyrektor Instytutu Ochrony Środowiska-Państwowego Instytutu Badawczego

^[1]      https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52022DC0083&from=EN

^[2]      https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:fc930f14-d7ae-11ec-a95f-01aa75ed71a1.0010.02/DOC_1&format=PDF

^[3]      KE w ramach planu „REPowerEU” zamierza spieniężyć ok. 200 mln uprawnień do emisji znajdujących się w rezerwie MSR. Środki uzyskane ze sprzedaży uprawnień (ok. 20 mld EUR) mają zostać przekazane państwom czł. w formie dotacji (https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal/repowereu-affordable-secure-and-sustainable-energy-europe_pl).

Szeroko pojęta edukacja środowiskowa i ekologiczna oparta na fundamentach dziedzictwa narodowego, kształtowaniu postaw patriotycznych i obywatelskich oraz wdrażaniu procesu znoszenia barier społecznych.

Istnieje już wiele organizacji społecznych związanych z tematyką ekologii, skąd więc pomysł na kolejną ?

Tytułem wstępu i genezy. Jako Stowarzyszenie pod nazwą Klub Przyjaciół Polskiej Platformy Ekologicznej zostaliśmy wpisani do KRS 26.05.2022.

Z pozyskanych informacji od członków Zarządu i Rady Nadzorczej Polskiej Platformy Ekologicznej S.A. wiem, że pomysł na działalność społeczną i pozabiznesową przyświecał Polskiej Platformie Ekologicznej SA od chwili jej założenia. Był to jeden z wielu kierunków działań założony w pewnej czasoprzestrzeni.

W kwietniu bieżącego roku główny akcjonariusz i Zarząd Polskiej Platformy Ekologicznej S.A. uznał, że taką propozycję można skierować do mnie jako aktywnego sympatyka działań proekologicznych.

To właśnie spowodowało, że plany i zamierzenia przekuły się w czyny. Z zespołu przedsiębiorczych ludzi wyłoniła się grupa członków założycieli Stowarzyszenia. Walne Zebranie uchwaliło Statut i  władze Stowarzyszenia. Członkowie Zarządu wypełnili wnioski, skompletowali dokumenty i cały pakiet trafił do Sądu Rejestrowego. Doskonale pamiętam ten dzień, pełen emocji, nadziei i planów na działanie.

Nasze miejsce to Polska, nasza misja to edukacja i wspieranie postaw proekologicznych w powiązaniu z poszanowaniem i propagowaniem kultury, historii, tradycji sztuki lokalnej, partnerskie wdrażanie opracowanych strategii rozwoju i wynikających z nich planów działań dla regionów a także promowanie działań pro-społecznych.

Jakie konkretnie zadania chcecie realizować ?

Jakie? Statutowe. Oczywiście wszyscy wiemy, że to wielkie uproszczenie. Inicjator i pomysłodawca czyli Polska Platforma Ekologiczna S.A. realizuje cele bezpośrednie, działając na rzecz środowiska. Prowadzi prace badawcze, wdraża technologie recyklingowe, koordynuje prace i konsoliduje podmioty gospodarcze w wytyczaniu kierunków dla podnoszenia standardów w tym obszarze.

Nasza rola jako NGO obejmuje zakres współpracy, wspierania i prowadzenia działalności promocyjnej z organizacjami i przedsiębiorstwami działającymi w sferze ochrony środowiska w tym z PPE SA i jej spółkami partnerskimi.

W Preambule Statutu Klubu Przyjaciół Polskiej Platformy Ekologicznej czytamy: „Wolą członków założycieli jest powołanie Stowarzyszenia, które w swoim założeniu będzie zajmować się wspieraniem i współtworzeniem zasad zrównoważonego rozwoju, by obecne i przyszłe pokolenia mogły sprawiedliwie realizować swoje potrzeby środowiskowe i rozwojowe, gdzie ochrona środowiska musi być integralną częścią procesu rozwoju.”

Członkowie założyciele zgodnie postanowili, by w towarzystwie autorytetów i ludzi dobrej woli zrealizować w najbliższym czasie projekt Tour De Ekologia, równocześnie podejmując działania budzące postawy patriotyczne, wiedzę historyczną, środowiskową i ekologiczną a także aktywność fizyczną i niwelowanie barier społecznych.

Istnieje już wiele takich organizacji, czym chcecie się wyróżniać ?

Zdefiniowałabym to jednym słowem – impetem.

Poza tym, zarządzaniem własną jakością, tak, by w przyszłości nie działać dzisiejszymi rozwiązaniami, współpracować ze wszystkimi ludźmi i organizacjami otwartymi na wspólne zamierzenia, zachęcając tych, którzy do tej pory nie mieli okazji podjąć takich wyzwań lub pomimo zaproszeń nie byli na nie gotowi.

Nasze cele są transparentne, czyny są proste i otwarte, mówimy językiem zrozumiałym i niosącym przesłanie, korzystamy z wiedzy naukowców i ludzi doświadczonych. Zapraszamy do współdziałania ponad podziałami i zdajemy sobie sprawę, ze codzienność Stowarzyszenia to systematyczna długofalowa praca.

Co dotychczas osiągnęliście i jakie macie plany na najbliższą przyszłość ?

W  końcu maja bieżącego roku zostaliśmy zarejestrowani w KRS, by już w lipcu 2022 r. nawiązać współpracę ze Stowarzyszeniem Borówek. W ramach Partnerstwa Strategicznego i na mocy porozumienia, Klub Przyjaciół Polskiej Platformy Ekologicznej został współorganizatorem IV Borówkowego Rajdu Rowerowego.

Z radością mogę powiedzieć, że wspólnie zrealizowaliśmy wszystkie założenia i cele eventu a w ramach publicznej zbiórki pieniędzy zebraliśmy istotną sumę na rzecz Stowarzyszenia „Prusickie Serce dla Zwierząt”. Podczas tego wydarzenia gościliśmy także 14 letniego Kubusia z rodzicami, który choruje na dziecięce porażenie mózgowe i dla którego pragniemy zaangażować się w zbiórkę pieniędzy i pomoc finansową przeznaczoną na postępy w rehabilitacji. To już niebawem – 01.10.2022 r.

W imieniu członków Klubu Przyjaciół Polskiej Platformy Ekologicznej z siedzibą we Wrocławiu wraz z Partnerem i  Gospodarzem terenu, jakim są Stawy Milickie S.A. z siedzibą w Rudzie Sułowskiej, serdecznie zapraszam do udziału w Tour De Ekologia, utrzymanym w formule rodzinnego rajdu rowerowego, szlakami wspaniałego Parku Krajobrazowego Doliny Baryczy.

Tu muszę mocno podkreślić ogromny wkład merytoryczny i organizacyjny oraz zaangażowanie kadry Stawów Milickich S.A. w nasze wspólne przedsięwzięcie.

Szeroka oferta zajęć terenowych, opierających się na tradycji rybackiej i niezwykłych walorach przyrodniczych Doliny Baryczy i Stawów Milickich, przygotowana przez doświadczonych edukatorów i przewodników Centrum Edukacji Turystycznej nadaje niezwykły charakter oraz specjalną jakość realizacji projektu.

Pragniemy, by nasz ekologiczny rajd był wyjątkowym wydarzeniem na rowerowej mapie Polski, dlatego dokładamy wszelkich starań, by nadać mu unikalny charakter.

Cele jakie przyświecają realizacji eventu to:

promocja walorów turystyczno – krajoznawczych szlaków rowerowych Doliny Baryczy, w szczególności terenów Stawów Milickich,

upowszechnianie wiedzy o szlakach i ścieżkach rowerowych,

propagowanie ekologicznego stylu życia i edukacji historyczno – ekologicznej,

kształtowanie postaw obywatelskich,

popularyzacja turystyki rowerowej jako formy rekreacji, aktywnego wypoczynku oraz zdrowego trybu życia,

stworzenie uczestnikom warunków do czynnego wypoczynku i rekreacji oraz integracji społecznej,

promocja i organizacja wolontariatu.

Z przyjemnością informujemy, ze w ramach autentycznego niwelowania skutków niepełnosprawności w dążeniu do wyrównywania życiowych szans, gościć będziemy rowerzystów niewidomych, skupionych wokół Fundacji „Szansa dla Niewidomych”.

Trasa rajdu przebiega pośród najstarszych stawów hodowlanych w Europie a teren ten stanowi również największy w Polsce rezerwat ptactwa.

Na trasie przejazdu znajdzie się pięć stanowisk edukacyjnych, by zapoznać uczestników z bogactwem historii, fauny i flory tego miejsca, stanowiącego nasze dziedzictwo narodowe.

Na mecie wydarzenia proponujemy pokazy survialowe, uczymy jak przetrwać w ekstremalnych warunkach pogodowych, leśnych a także innych krytycznych sytuacjach terenowych. Kolejny partner pozwoli wziąć udział w warsztatach dotyczących udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach. Muzyczną oprawę zapewni Regionalny Zespół Muzyczny „Mirkowianie”, który cieszy się dużą popularnością.

Jesteśmy w trakcie rozmów dotyczących uświetnienia programu przez uczestnictwo przedstawicieli firm takich jak: Citronex Sp. zo.o., Tarczyński S.A., Eneris Surowce S.A. oraz Fundacji „Odzyskaj Środowisko”.

Do współpracy edukacyjnej zapraszamy również Akademię Wojsk Lądowych we Wrocławiu oraz Komendę Wojewódzką Państwowej Straży Pożarnej we Wrocławiu.

Jesteśmy bardzo wdzięczni za merytoryczne i logistyczne wsparcie, jakiego udziela nam Nadleśnictwo Żmigród. Ogromnie liczymy na pozyskanie Patronatów Honorowych Samorządów.

Partnerami wspierającymi nasze przedsięwzięcie są także: Dolnośląska Kraina Rowerowa, Stowarzyszenie Borówki i Zespół „Mirkowianie”.

Nie sposób wymienić wszystkich zaangażowanych i wszystkie atrakcje, również ze względu na niektóre rozmowy i działania w toku.

Czego można życzyć tak młodej organizacji ?

Powodzenia, siły, wytrwałości, ambicji i rozmachu w kolejnych projektach.

Z pewnością wydarzeniem roku jest dla nas organizacja KONGRESU pod hasłem Ekologia i Patriotyzm  – Sprzeczność czy Konieczność?

Jest to wydarzenie realizowane wspólnie z Polską Platformą Ekologiczną S.A. w dniu 24.11.2022 r we Wrocławiu w  Hotelu Haston City.

Mamy już potwierdzony udział kilkunastu naukowców, jednostek badawczych, prawników, przedstawicieli ministerstw, samorządów i przemysłu.

Tematyka obejmie między innymi:

bezpieczeństwo energetyczne w teorii i praktyce,

zagadnienia związane z Gospodarką Obiegu Zamkniętego,

założenia Zielonego Ładu, by móc aspirować do miana kontynentu neutralnego dla klimatu,

regulacje i trendy ESG czyli wyzwania, jakie stawiają czynniki, w oparciu o które, tworzone są ratingi i oceny pozafinansowe przedsiębiorstw, państw i innych organizacji. Składają się z 3 elementów: E – Environmental – Środowisko, S – Social – Społeczna odpowiedzialność and G – Governance – Ład korporacyjny.

Zaprezentujemy również wdrożone technologie własne oraz firm zewnętrznych także zagranicznych.

W najbliższym czasie przedstawimy szczegółowy program zawierający listę prelegentów, tematy wystąpień oraz paneli dyskusyjnych.

Zachęcamy wszystkich zainteresowanych do udziału w naszych przedsięwzięciach, których program i założenia można poznać na stronie www.kpppe.org oraz w social mediach.

O wszelkich poczynaniach informujemy na bieżąco.

Serdecznie pozdrawiam czytelników, szczególnie tych, którym bliskie są wspólne działania w kierunku bezpiecznej, zielonej transformacji.

Bardzo dziękuję za zaproszenie i rozmowę.

Z ekologicznymi pozdrowieniami
Bożena Grabecka
Prezes Zarządu
Klubu Przyjaciół Polskiej Platformy Ekologicznej

Rozmawiał Redaktor Wydawniczy
Krzysztof Wietecha

Jesteśmy coraz bardziej świadomi zagrożeń jakie niesie globalne ocieplenie. Staramy się działać proekologicznie, nikogo nie dziwi segregacja śmieci, czy recykling zużytych materiałów, ale wśród tych działań pomijany jest RECYKLING ENERGII.

I choć od lat prospołeczną i proekologiczną działalnością jest odzysk surowców wtórnych ze strumienia odpadów, to mimo wzrostu świadomości proekologicznej, jak dotychczas we wszelkiego rodzaju akcjach pominięto recykling energii oraz zaniechano wszelkich działań lub prób, które miałyby na celu odzysk energii, w szczególności wszędzie tam, gdzie jest to uzasadnione ekonomicznie i korzystne dla środowiska naturalnego i klimatu.

Należy podkreślić, że biorąc pod uwagę obecną sytuację i uwarunkowania w systemach energetycznych państw Unii Europejskiej oraz uwarunkowania geopolityczne i ekonomiczne, RECYKLING ENERGII można uznać za działanie szczególnie zasadne – wręcz konieczne i opłacalne.

Projekt LIFE–UrbanWind.PL odpowiada na pytanie czy recykling energii jest możliwy i w jaki sposób można go przeprowadzić.

Pokazujemy GDZIE można odzyskiwać energię mechaniczną i przekształcać ją w energię elektryczną oraz JAK to robić.

W ramach projektu skupiliśmy się na strumieniach powietrza wymuszonych działalnością człowieka w terenach zurbanizowanych. Energia mechaniczna tych strumieni może zostać przekształcona w czystą, zieloną energię elektryczną.

BRAK WYKORZYSTANIA WYMUSZONYCH STRUMIENI POWIETRZA DO PONOWNEJ PRODUKCJI CZYSTEJ ENERGII, TO ZBYT WYSOKI KOSZT ZANIECHANIA, W CZASACH WYSTĘPOWANIA KONIECZNOŚCI TWORZENIA I OPTYMALIZACJI SYSTEMÓW ENERGII ROZPROSZONEJ, ODPADOWEJ I SZCZĄTKOWEJ, aby pozwolić sobie na jej pominięcie.

Strumienie, ciągi powietrza w terenach zurbanizowanych są odnawialnym źródłem energii, a energia uruchomiona przez działalność człowieka może być ujarzmiona do produkcji czystej energii.

Aby odpowiedzieć na pytanie GDZIE, podjęto próbę usystematyzowania strumieni powietrza wymuszonych działalnością człowieka w przestrzeni zurbanizowanej pod względem miejsc ich występowania oraz pod względem ich charakterystyk i możliwości wykorzystania.

Jeśli chodzi o miejsca, wyróżniono:

• obszary miejskie, zabudowane;
• strumienie przemysłowe;
• tereny zielone kształtowane przez człowieka;
• wiadukty, mosty;
• tunele kolejowe, przemysłowe, metra, trasy szybkiego ruchu;
• ciągi wewnętrzne nieprodukcyjne.

Wykorzystanie strumieni powietrza wymuszonych działalnością człowieka w terenach zurbanizowanych, a zwłaszcza w dużych miastach jest ogromnie istotne z punktu widzenia zmian klimatu. Metropolie zmieniają się w MIEJSKIE WYSPY CIEPŁA. Zjawisko skomplikowane, nad którym klimatolodzy i urbaniści pochylają się od lat, nie tylko po to, aby je wyjaśnić, ale także, aby znaleźć rozwiązania problemów z nim związanych. Urban Wind Power Station jako urządzenie wiatrowe dopuszczone do montowania w terenach miejskich może stać się rewolucyjnym rozwiązaniem problemu emisji CO₂ w przestrzeni zurbanizowanej i znakomicie wpisać się zarówno w dyrektywy EU, jak i w główny cel pakietu klimatyczno–energetycznego Europa Zero emisyjna do 2050 roku.

Dodatkowo, przy obecnej dynamice wzrostu cen energii, szczególne znaczenie uzyskują źródła energii odnawialnej, zwłaszcza w systemach rozproszonych.

Wśród źródeł energii odnawialnej istotną pozycję zajmują turbiny wiatrowe niewielkiej mocy z racji tego, że obecnie urządzenia wiatrowe w terenach zurbanizowanych praktycznie nie występują, a mogłyby doskonale współpracować w synergicznych systemach np. z urządzeniami fotowoltaiki.

Urban Wind Power Station (UWPS) to wiatrowe urządzenie prądotwórcze wykorzystujące mechaniczną energię strumieni powietrza wymuszonych działalnością człowieka do produkcji zeroemisyjnej energii elektrycznej.

Spektrum możliwości stosowania UWPS do produkcji zielonej energii z OZE jest bardzo szerokie: dachy i narożniki obiektów przemysłowych, komercyjnych i mieszkalnych, wyniesienia terenu, wewnątrz obiektów typu tunele, mosty i wiadukty.

Zgodnie z  taksonomią ekologiczną Komisji Europejskiej do każdej infrastruktury należy podchodzić holistycznie, badając ślad węglowy wytworzony już przy powstawaniu budynku, a nawet przy przygotowaniu gruntu pod nowy budynek, gdy np. wymagało to rozbiórki starego obiektu. Dlatego budynki, które posiadają znaczny ślad węglowy mogą go zneutralizować, pobierając do zasilania energię z wiatru czy słońca. Ciągi powietrza wynikające z zabudowy urbanistycznej, przy wykorzystaniu ich do produkcji czystej energii mogą być traktowane jako „zielony offset budynków” lub swoisty odzysk energii, która była wydatkowana przy ich budowie.

Szeroki zakres możliwości stosowania UWPS jest rezultatem jego uniwersalnej konstrukcji. Jest to konstrukcja cylindryczna, pozwalająca na montaż w pionie lub w poziomie, przy czym system dyfuzorów wyłapuje strumienie powietrza z dowolnego kierunku, bez konieczności zamiany ustawienia urządzenia.

W projekcie LIFE–UrbanWind.PL zostały zbudowane prototypy bezkolizyjnych, cylindrycznych silników wiatrowych o wysokości do 4 m, które wykorzystują m.in. także naziemne ruchy powietrza o nieregularnej charakterystyce do napędzania innowacyjnego generatora z magazynem buforowym energii elektrycznej.

Cylindryczny silnik niweluje pewne wady łopatowych silników wiatrowych, które eliminują wiatraki z możliwości wykorzystywania ich blisko zabudowań. Dlatego wykorzystanie energii wiatru zepchnięte poza obszary zabudowane na wolne przestrzenie lądu i na morza może dzięki Urban Wind Power Station powrócić na tereny zurbanizowane.

Oprócz prototypowych, innowacyjnych rozwiązań w budowie silnika i generatora zastosowano także rozwiązanie modułowe w zakresie pędników, co pozwala na ich grupowanie na wale obrotowym z przesunięciem kątowym, jako rozwiązanie korzystnie wspomagające wyłapywanie energii wiatru szczególnie przy małych prędkościach strumieni.

W urządzeniu wykorzystano systemy samoredukcji dużych prędkości strumienia. Sposób podłączenia generatora do silnika może różnić się w zależności od miejsca instalacji Urban Wind Power Station.

Układ wykorzystujący kształt i zasadę działania pędnika obrotowego UWPS jest jednocześnie znacznie bardziej elastyczny, łatwiejszy w montażu i kontroli od konwencjonalnej wieży ze śmigłami oraz daje możliwość samoczynnej, automatycznej regulacji prędkości  przepływu strumienia powietrza, a w konsekwencji utrzymania w miarę stałej prędkości obrotowej pędników.

W ramach testów sprawdzono 12 urządzeń prototypowych o mocy nominalnej 5 kW; 10 kW oraz 20 kW.

Testy odbywały się w lokalizacjach, różniących się charakterystyką urbanistyczną i administracyjną oraz potencjalną grupą odbiorców. Sprawdzaliśmy urządzenia na bardzo wysokim budynku (34 piętrowy hotel Novotel Warszawa Centrum), niskim budynku np. w Tartaku Krychów), na kontenerze nowobudowanego osiedla w Kaczkach k. Gdańska, czy bezpośrednio na gruncie, jak np. na polach golfowych Postołowo Golf Club i Krakow Valley Golf & Country Club. Testy potwierdziły uniwersalność urządzenia.

Podsumowując, można stwierdzić, że system produkcji energii elektrycznej i wykorzystanie urządzenia UWPS do jej produkcji to:

• znakomite narzędzie do wspierania przejścia gospodarki w kierunku efektywnie korzystającej z zasobów energii dotąd niewykorzystywanej.
• narzędzie do wspierania rozwoju i  realizacji unijnej polityki dotyczącej klimatu,
• katalizator zmian dojścia do gospodarki neutralnej klimatycznie,
• promocja działania na rzecz integracji w zakresie klimatu do praktyki sektorów publicznego i prywatnego,
• większe zaangażowanie społeczeństwa, organizacji pozarządowych i podmiotów lokalnych w działania na rzecz klimatu.

LIFE–UrbanWind.Pl to projekt pilotażowy, który dotyczy zarówno techniki (innowacyjne urządzenie) jak i nowej metody (wykorzystanie strumieni powietrza wymuszonych działalnością człowieka) o konkretnych zaletach w porównaniu z obecnymi najlepszymi praktykami, które mogą być powielane na szeroka skalę w EU.

Równorzędnym celem LIFE–UrbanWind.PL jest jak najdalej idąca edukacja dotycząca możliwości wykorzystania istniejącej infrastruktury urbanistycznej do instalacji OZE, oraz doprowadzenia do społecznego zrozumienia powiązania bezemisyjnej, rozproszonej OZE ze zmniejszeniem emisji CO₂. Edukacja ta skierowana jest do bardzo szerokiego spektrum odbiorców od władz ustawodawczych, samorządów, architektów i deweloperów, którzy mają szanse uwzględnić możliwości jakie daje LIFE–UrbanWind.PL już etapie projektowania przestrzeni zurbanizowanej po przedsiębiorców, mających szczególny wpływ na proces komercjalizacji oraz odbiorców bezpośrednich, z uwzględnieniem prosumentów.

Warto możliwość zainstalowania Urban Wind Power Station rozważać już na etapie projektowania i budowy określonych obiektów urbanistycznych oraz uwzględniać je w planach zagospodarowania terenów.

Aby poznać szczegóły zapraszamy do kontaktu poprzez stronę www.urbanwind.pl

Projekt Life–UrbanWind.PL realizowany jest przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowisk i Gospodarki Wodnej.

Beneficjentem koordynującym jest Fundacja Wspierania Ekologii ECO FOR LIFE (www.eco4life.pl), a współbeneficjentami Instytut Badań Nauk Stosowanych i Nowych Technologii Sp. z o.o., Adorea Sp. z o.o. oraz Gromar Sp. z o.o.

zdjęcie:

ANNA ŁASICA–CZAPLEJEWICZ – prezes Instytutu Badań Nauk Stosowanych i Nowych Technologii Sp. z o.o., z–ca koordynatora projektu Life–UrbanWind.PL, ds. promocji i komunikacji.