1460x616

XXXIII Forum Ekonomiczne w Karpaczu

„Czas nowych liderów: razem kształtując przyszłość” to hasło przewodnie XXII Międzynarodowego Forum Ekonomicznego, które odbędzie się od 3 do 5 września w Karpaczu. Wydarzenie od lat skupia liderów, gospodarczych, społecznych i politycznych z Polski i zagranicy. W Forum wezmą udział przedstawiciele kierownictwa Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej.

baner Forum Ekonomiczne

Forum od lat jest największą konferencją polityczno-gospodarczą w Europie Środkowej i Wschodniej. Dyskutuje się tu o bezpieczeństwie, perspektywach rozwoju gospodarczego, współczesnych wyzwaniach i przezwyciężaniu kryzysów. Przedstawia konkretne rozwiązania i innowacyjne idee. Międzynarodowy wymiar Forum pozwala kształtować opinie na podstawie rzeczowej wymiany poglądów, stwarza okazję do wielowymiarowej dyskusji.

W tym roku resort na wydarzeniu reprezentować będą wiceministrowie Jan Szyszko i Konrad Wojnarowski.

Wiceminister Jan Szyszko 

  • 4 września, godz. 14:55 – ” Jak ochronić polskie rodziny przed kosztami ETS2″

Polska będzie jednym z krajów, które odczują zmiany najbardziej dotkliwie. Nowy system ma objąć opłatami także emisje pochodzące ze spalania paliw przez gospodarstwa i przedsiębiorstwa, które nie były dotychczas objęte tym obowiązkiem, takie jak piekarnie, restauracje, sklepy i małe ciepłownie. Istnieją jednak sposoby, które pomogą uchronić się przed wysokimi opłatami. Administracja powinna już dziś mobilizować Polaków do podejmowania jak najszybszych działań ograniczających emisyjność ich budynków. Przykładem takich działań może być np. szeroka akcja informacyjna lub programy wsparcia.

Wiceminister Konrad Wojnarowski

  • 3 września, godz. 14:20 – „Dolina Krzemowa w Polsce – czy to możliwe?”

Europa stawia na konkurencyjność, a o sile i kondycji gospodarek w coraz większym stopniu stanowi ich komponent cyfrowy. Czy Polska ma szansę, by stać się nową dolina krzemowa na miarę Europy? Przyjrzyjmy się największym atutom krajowej gospodarki, które napędzają jej potencjał cyfrowego zagłębia i przeszkodom stojącym na drodze objęcia pozycji lidera innowacji Europy. Podczas dyskusji porozmawiamy o tym, jak wzmocnić rozwój cyfrowej gospodarki w Polsce. Debatować będziemy o regulacjach polskich oraz unijnych, które mogą wzmocnić ten rozwój lub go zaburzyć, Jak zachęcić zagranicznych inwestorów w budowanie Centrów R&D w naszym kraju? Czy jesteśmy gotowi na to, by stworzyć własną cyfrową światową markę? Jakie zachęty i politykę podatkową stosować?

W czasie spotkania po raz pierwszy zaprezentowany zostanie najnowszy raport Związku Cyfrowa Polska poświęcony rozwojowi i inwestycjom firm technologicznych w Polsce.

  • 4 września, godz. 12:20  – „Sprawiedliwy i zrównoważony rozwój gospodarczy. Czyli w co i jak inwestować, aby żyło się lepiej?”

W niestabilnych czasach i przy rosnącym ryzyku wybuchu kolejnej wojny państwa, które inwestują dużą część budżetu na zbrojenia nie mogą zapominać o rozwijaniu innych obszarów gospodarki. Aby realizować wyborcze obietnice zapewniając jednocześnie sprawiedliwą transformację i zrównoważony rozwój występuje potrzeba coraz większego zadłużania się państw. Zmiany demograficzne wymuszają także na decydentach politycznych wiele niepopularnych rozwiązań społeczno-ekonomicznych. Jak zachować zdrowy rozsądek zapewniając stabilny i bezpieczny wzrost gospodarczy nie wykluczając i nie popadając w pułapkę populizmu?

  • 4 września, godz. 16:05  – „Smart City – jak wcielić w życie ideę?”

Piękny pomysł nowoczesnego miasta, pełnego technologicznych nowinek i rozwiązań zaprząta głowę architektom i samorządowcom. To modny trend łączący inteligentny transport, infrastrukturę miejską, zdrowie i energetykę Jednak czy idea inteligentnego metropolis nie niesie ze sobą zbyt wielu zagrożeń – od możliwej powszechnej inwigilacji, paraliżujący miasto blackout po cyfrowe wykluczenie osób starszych. Jak zbudować miasto inteligentne a zarazem bezpieczne i inkluzywne?

  • 4 września, godz. 18:25  – „Porozumienia terytorialne – nowy model współpracy na poziomie lokalnym, regionalnym i ponadregionalnym”

Porozumienia terytorialne jako umowy między rządem a grupą samorządów terytorialnych są nowym sposobem planowania polityki rozwoju. Z jednej strony rząd deklaruje traktowanie danego obszaru i jego potrzeb priorytetowo, z drugiej jednostki samorządu terytorialnego zobowiązują się do wspólnego działania. Współpraca ponad granicami administracyjnymi oparta na partnerstwie i wspólnie zbudowanej strategii przekłada się na tempo rozwoju poszczególnych miast i gmin. Jak tworzyć platformy współpracy dla budowania wsparcia dla działań rozwojowych w samorządach?

materiał prasowy: Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej

1460x616 (8)

GIOŚ skuteczny w walce z przestępczością środowiskową

Pracownicy Departamentu Zwalczania Przestępczości Środowiskowej GIOŚ udzielili wsparcia funkcjonariuszom Komendy Miejskiej Policji w Częstochowie w śledztwie dotyczącym porzucenia 21 tys. ton niebezpiecznych odpadów. W ramach prowadzonego postępowania wzięli udział w przeszukaniu pomieszczeń biurowych, zabezpieczeniu sprzętu komputerowego i dokumentacji związanej z popełnionym przestępstwem. Policja w Częstochowie zatrzymała 5 osób podejrzanych w sprawie dotyczącej mafii śmieciowej, którą od 2018 r. prowadzi pod nadzorem Prokuratury Regionalnej w Katowicach.

Śledztwo dotyczy odpadów pochodzących z przemysłu chemicznego, petrochemicznego, farbiarskiego, lakierniczego, motoryzacyjnego oraz z produkcji materiałów wybuchowych, w tym odpadów kwasów trawiących oraz odpadów tzw. żółtych i czerwonych wód. Proceder polegał na wystawianiu nierzetelnych kart przekazania opadów, w których potwierdzano fikcyjne przyjęcie tych odpadów na stan magazynowy podmiotów gospodarczych nieprowadzących w tym czasie rzeczywistej działalności gospodarczej w zakresie gospodarowania odpadami.

To już kolejne zatrzymania w wielowątkowym śledztwie, obejmującym wiele podmiotów. Aktualnie w sprawie podejrzanych jest ponad 70 osób, a przedmiotem badania jest blisko 40 miejsc porzucenia niebezpiecznych opadów. Śledczy zabezpieczyli mienie podejrzanych o wartości prawie 4 mln złotych.

Źródło informacji: Komenda Miejska Policji w Częstochowie

https://czestochowa.policja.gov.pl/ka7/informacje/wiadomosci/375857,Odpowiedza-za-porzucenie-21-tysiecy-ton-niebezpiecznych-odpadow.html
1460x616 (7)

Mokradła i ludzie: splecione losy

Losy mokradeł i ludzi są ze sobą ściśle splecione na przestrzeni dziejów. Tereny podmokłe kształtują rozwój cywilizacji i mają kluczowe znaczenie w podtrzymaniu dobrostanu człowieka poprzez zapewnienie mu wody, pożywienia i innych dóbr niezbędnych do życia, rozwój kultury, ochronę klimatu i różnorodności biologicznej.

Baner. Na beżowym tle, szarym kolorem widoczny zarys palm, roślinności, ptaków i postać człowieka. W lewej górnej części logotyp Word Wetlands Day w kształcie płaskiego, owalnego liścia oraz napis w języku angielskim: "2 February 2024 Wetlamds and Human Wellbeing". W centralnej części u góry napis w języku polskim: "Mokradła i ludzie: Splecione losy. Troska - Opieka - Wsparcie". Po prawej stronie w kole zdjęcia mokradeł (widok z góry) oraz rysunek wyciągnietej dłoni i ptaka.

 „Mokradła a dobrostan człowieka” – temat przewodni na rok 2024 – podkreśla wzajemne powiązania między terenami podmokłymi a dobrostanem człowieka, obejmującym zdrowie fizyczne i psychiczne człowieka oraz zdrowe środowisko naturalne.

Nasza egzystencja na Ziemi zależy od wody, jednak tylko 2,5% powierzchni pokrywa woda słodka, z czego połowa jest bezpośrednio dostępna do użycia przez człowieka. Od XVIII wieku zniknęło ponad 80% wszystkich terenów podmokłych. Trend ten przyspiesza, ponieważ w stosunku do stanu obserwowanego w 1970 r. znów utracono co najmniej 35% terenów podmokłych. W wyniku zanikania terenów podmokłych 1/3 gatunków słodkowodnych i 25% wszystkich gatunków mokradłowych grozi wyginięcie.

Rolnictwo w dalszym ciągu jest główną przyczyną utraty i degradacji terenów podmokłych. Powierzchnia nawadnianych obszarów rolniczych na świecie podwoiła się w ciągu 50 lat. Największe szkody w ekosystemach mokradłowych wyrządza zanieczyszczenie wody i zanieczyszczenie plastikiem, przełowienie i wkraczanie gatunków inwazyjnych. Wraz z rozwojem miast i wzrostem zapotrzebowania na grunty, rozbudowa wkracza również na tereny podmokłe.

Mądre użytkowanie mokradeł jest niezbędne dla ich zrównoważonego rozwoju. Zdrowe mokradła oferują usługi, które przyczyniają się do dobrostanu człowieka: czystą wodę, bezpieczeństwo żywnościowe i różnorodność żywieniową, czyste powietrze, produkty lecznicze, stabilność klimatyczną, ochronę przed ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi.

Światowy Dzień Mokradeł to globalna kampania, której celem jest zwiększanie świadomości w zakresie terenów podmokłych. Dzień ten obchodzony jest co roku 2 lutego w rocznicę podpisania Konwencji o obszarach wodno-błotnych – międzynarodowego traktatu przyjętego w 1971 r., którego sygnatariuszami są 172 państwa nazywane Państwami-Stronami.

Więcej informacji na: https://www.worldwetlandsday.org/ oraz http://ochronaprzyrody.gdos.gov.pl/ochrona-mokradel.

Materiały promujące Światowy Dzień Mokradeł (również z lat poprzednich) do wykorzystywania w celach edukacyjnych: http://ochronaprzyrody.gdos.gov.pl/publikacje-i-materialy-promocyjne.

Materiały

Plakat – Mokradła i ludzie
Plakat​_-​_Mokradła​_i​_ludzie.pdf 23.75MB
Plakat do kolorowania – Mokradła i ludzie
Plakat​_do​_kolorowania​_-​_Mokradła​_i​_ludzie.pdf 0.47MB
Infografika 1 – Mokradła i woda
Infografika​_1​_-​_Mokradła​_i​_woda.pdf 0.76MB
Infografika 2 – Mokradła i bioróżnorodność
Infografika​_2​_-​_Mokradła​_i​_bioróżnorodność.pdf 1.04MB
Infografika 3 – Mokradła i żywność
Infografika​_3​_-​_Mokradła​_i​_żywność.pdf 1.16MB
Infografika 4 – Mokradła i źródła utrzymania
Infografika​_4​_-​_Mokradła​_i​_źródła​_utrzymania.pdf 0.75MB
Infografika 5 – Mokradła i klimat
Infografika​_5​_-​_Mokradła​_i​_klimat.pdf 0.97MB
Infografika 6 – Mokradła i kultura
Infografika​_6​_-​_Mokradła​_i​_kultura.pdf 0.41MB
Prezentacja – Mokradła i ludzie
Prezentacja​_-​_Mokradła​_i​_ludzie.pptx 3.37MB
Multimedia – Klimat
Multimedia​_-​_Klimat.mp4 6.51MB
Multimedia – Historie
Multimedia​_-​_Historie.mp4 11.68MB
Multimedia – Krajobrazy
Multimedia​_-​_Krajobrazy.mp4 9.62MB
Multimedia – Ludzie
Multimedia​_-​_Ludzie.mp4 12.07MB
Multimedia – Przyroda
Multimedia​_-​_Przyroda.mp4 6.84MB
Raport Techniczny Ramsar nr 6 – Zdrowe mokradła, zdrowi ludzie
Raport-Techniczny-Ramsar-6-Zdrowe-mokradła,-zdrowi-ludzie​_icon​_1.pdf 3.78MB

Wideo

7d1ab89c-b4ba-4bf5-a5d4-67efd579ecca

„Nie marnuj żywności – szkoda planety!” – rozstrzygnięcie konkursów dla dzieci i młodzieży

Poznaliśmy już laureatów konkursów organizowanych pod hasłem „Nie marnuj żywności – szkoda planety!” – filmowego dla uczniów szkół ponadpodstawowych i plastycznego dla uczniów szkół podstawowych. Celem obydwu było wsparcie i rozpowszechnienie idei niemarnowania żywności.

Nie marnuj żywności - konkurs rozstrzygnięty

Konkurs filmowy

Uczestnicy konkursu filmowego „Nie marnuj żywności – szkoda planety!” – uczniowie szkół ponadpodstawowych – mieli za zadanie nagrać film (trwający do 60 sekund), który pomoże w promowaniu idei niemarnowania żywności.

Spośród 43 przesłanych prac filmowych wyodrębniono trzy najlepsze filmy:

  • miejsce 1: Bartosz Kącki;
  • miejsce 2: Aurelia Kiryłowicz;
  • miejsce 3: Aleks Żurowski.

Zwycięskie filmy można obejrzeć pod następującymi linkami:

Konkurs plastyczny

Uczestnicy konkursu plastycznego „Nie marnuj żywności – szkoda planety!” – uczniowie szkół podstawowych – mieli za zadanie narysować lub namalować plakat, który pomoże w promowaniu idei niemarnowania żywności.

Spośród przesłanych 710 prac plastycznych wyodrębniono trzy najlepsze prace:

  • miejsce 1: Paula Styczeń;
  • miejsce 2: Lena Hamada;
  • miejsce 3: Klara Suchomska-Dałek.

Zwycięskie prace oraz fotorelację z prac komisji konkursowej można obejrzeć w galerii zdjęć.

389f1c1d-b13a-4ca0-b5c2-996fd84acf43

V posiedzenie Rady Młodych Rolników

Wczoraj w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi po raz piąty odbyło się posiedzenie Rady Młodych Rolników (RMR). W spotkaniu wzięli udział minister rolnictwa i rozwoju wsi Robert Telus oraz sekretarz stanu Anna Gembicka. Posiedzenie poprowadziła dyrektor Departamentu Oświaty i Polityki Społecznej MRiRW Anna Radecka.

foto główne

Posiedzenie Rady

– Dziękuję członkom RMR za aktywność w inicjowaniu wielu przedsięwzięć związanych z obszarami, które leżą w kompetencji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi – powiedział minister Robert Telus.

Podczas spotkania członkowie Rady podziękowali za możliwość współpracy, podzielili się swoimi doświadczeniami w pracy na rzecz polskiej wsi i zadeklarowali chęć dalszej współpracy z Ministerstwem, w tym w charakterze członków drugiej kadencji Rady Młodych Rolników.

Rada Młodych Rolników

Rada Młodych Rolników została powołana na mocy Zarządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi nr 16 z dnia 27 kwietnia 2021 r. Są w niej uczniowie i studenci.

Jej rolą jest udział w konsultowaniu strategicznych i programowych dokumentów związanych z polityka rolną, inicjowanie nowych rozwiązań systemowych, wdrożenie nowoczesnych technologii, działania zmierzające do uatrakcyjnienia polskiej wsi jako miejsca do pracy i życia młodych ludzi.

Grafika_Holcim

Nowoczesne materiały podstawą zrównoważonych miast

Rośnie liczba innowacji, dzięki którym miasta ograniczają wpływ na środowisko, stawiając sobie za cel naturalność klimatyczną. Jednocześnie dążenie miast do zeroemisyjności zdecydowanie przyspieszyło rozwój rozwiązań technologicznych i materiałów budowlanych, z których powstaje tkanka miejska.

Dziś już ponad 75 proc. mieszkańców Unii Europejskiej mieszka w miastach, choć zajmują one zaledwie 4 proc. unijnej powierzchni, i jak wskazuje Komisja Europejska, odgrywają kluczową rolę w osiągnięciu neutralności klimatycznej do 2050 roku, co jest celem Europejskiego Zielonego Ładu. Globalnie miasta zużywają ponad 65 proc. światowej energii i odpowiadają za ponad 70 proc. emisji CO2[1]. Znaczące ograniczenie emisji wymaga szerokiego spektrum działań w tym zarówno zmian organizacji transportu, jak i inwestycji w zrównoważoną infrastrukturę i budynki oraz ich renowację.

Nowe trendy w globalnym budownictwie

Budownictwo ograniczające emisje CO2 dostrzegają autorzy najnowszego raportu ICC „New Horizons” z firmy Arcadis. Rosnący popyt na ekologiczne inwestycje w prestiżowych lokalizacjach odzwierciedla zmianę, która zachodzi w kierunku mniej emisyjnych obiektów budowlanych. Na coraz większym znaczeniu zyskują uściślone wymogi ESG, na które m.in. składają się zaktualizowane rozporządzenie UE w sprawie ujawniania informacji o zrównoważonym finansowaniu (SFDR), co wpłynie na zachowanie inwestorów i deweloperów, oraz unijna taksonomia inwestycyjna, która dotyczy kluczowych dla miasta sektorów takich jak energetyka, odpady, transport i budynki.

– Mniej emisyjne materiały budowlane, znajdą się wysoko na liście priorytetów, ponieważ coraz więcej wykonawców dąży do zmniejszenia wpływu swoich inwestycji na środowisko – mówi Mateusz Piotrowski z Lafarge w PolsceW Lafarge i Grupie Holcim, do której należymy, od kilku lat pracujemy nad rozwiązaniami o obniżonym śladzie węglowym i produktami, wspierającymi efektywność energetyczną. Na przykład prowadziliśmy pianę izolacyjną Airium na bazie cementu, która wspiera energoefektywność budynków, dzięki swoim właściwościom termicznym. Mamy w ofercie niskoemisyjne cementy i betony, kruszywa z recyklingu, a nawet wodoprzepuszczalny beton Hydromedia, który może wesprzeć retencję w miastach.

Projektowanie budynków w duchu ekobudownictwa, termomodernizacja pod kątem spełniania nowych standardów dot. charakterystyki energetycznej budynków (EPBD) – to konieczna inwestycja w ochronę wartości obiektów oraz ich odporność na zmiany klimatu – mówi Rafał Soboń, Building Systems Advisory Manager z Lafarge w Polsce.

Ekologiczne osiedle

Kompleksowe rozwiązania zakładające zrównoważone podejście coraz częściej są też realizowane w polskich miastach. Przykładem może być osiedle „Port Drzewny” k. Torunia. W założenia wpisane jest korzystanie wyłącznie z odnawialnych źródeł energii oraz zielonych rozwiązań budowlanych. Inwestor stawia na wybudowanie nowej, w pełni zrównoważonej i zintegrowanej tkanki miejskiej w odległości kilkunastu kilometrów od Toruńskiej Starówki. Do 2030 roku w „Porcie Drzewnym” powstanie cały kompleks – domy, zielona infrastruktura, lokale usługowe oraz placówki oświatowe.

Firma Lafarge wsparła inwestora w ekologicznej wizji i dostarczyła niezbędne materiały budowlane. Na potrzeby inwestycji specjalnie zaprojektowano płyty fundamentowe domów, wykorzystując do tego samozagęszczalny beton z włóknami stalowymi, zmniejszając dzięki temu ilość tradycyjnej stali zbrojeniowej o blisko 50 proc. Wpłynęło to na obniżenie kosztów i przyspieszyło budowę. Dostarczono także pianę izolacyjną Airium pod instalację ogrzewania podłogowego oraz specjalną posadzkę, pod którą została rozłożona instalacja ogrzewania charakteryzująca się wyższą o 30 proc. przewodnością cieplną, co pozwala na oszczędności ok. 15 proc. energii na ogrzewaniu.

Realizujemy zupełnie nową koncepcję, która zakłada zbudowanie od podstaw nowej tkanki miejskiej: zrównoważonej, będącej w zgodzie z naturą i wykorzystującej innowacyjne i proekologiczne rozwiązania. Szukaliśmy producenta, który w ofercie ma rozwiązania dla zrównoważonego budownictwa, spójne z ideą naszej inwestycji. Dzięki wykorzystaniu rozwiązań zaprojektowanych przez Lafarge z jednej strony redukujemy emisję CO2 całego budynku, z drugiej poprawiamy jego efektywność energetyczną – podkreśla Jakub Bronka, prezes spółki Port Drzewny.

Jako jedna z najczęściej wskazywanych barier utrudniających rozwój zrównoważonego budownictwa na szeroką skalę wskazywany jest brak odpowiednich przepisów krajowych oraz świadomości korzyści, jakie daje zastosowanie materiałów o obniżonym śladzie węglowym. I jak podkreśla Mateusz Piotrowski z Lafarge – “Niezbędne jest prowadzenie działań promujących budownictwo, które wpisuje się w dążenie do zeroemisyjności”.

***

O Lafarge w Polsce

Lafarge jest światowym liderem w zakresie innowacyjnych i zrównoważonych rozwiązań budowlanych.

Tworzymy przyjazne dla środowiska produkty i rozwiązania, takie jak: ECOPact – beton o prawie 50% mniejszym śladzie węglowym niż standardowy beton towarowy, zielone cementy o 30-50% mniejszym śladzie węglowym niż czysty cement portlandzki CEM I i wiele innych. Do ich produkcji wykorzystujemy materiały i surowce z recyklingu.

Lafarge w Polsce jest częścią globalnej Grupy Holcim – zatrudniającej ok. 70 tys. osób w 70 krajach w czterech segmentach: Cement, Beton, Kruszywa oraz Rozwiązania i Produkty. Holcim wspiera tworzenie bardziej zrównoważonych i ekologicznych miast, powstaniu inteligentnej infrastruktury i poprawie standardów życia na całym świecie.

Więcej informacji na stronie: www.lafarge.plwww.holcim.com

[1] Climate-neutral and smart cities (europa.eu)

TRAKO, PKP IC, briefing prasowy: Podsumowanie pilota¿u eko-driving w PKP Intercity

PKP Intercity wprowadza na tory eco driving

Pilotażowy program eco driving opracowany przez firmę Sesto doskonale sprawdził się w pociągach PKP Intercity. „Na podstawie prowadzonych przez nas doświadczeń widać, że dzięki eco drivingowi możliwe jest obniżenie zużycia energii nawet do 10 procent” – twierdzi Krzysztof Świerczek, członek zarządu PKP Intercity.

https://r.dcs.redcdn.pl/webcache/pap-embed/iframe/3bqMAlnF.html

Źródło informacji: PAP MediaRoom

PAP/ M. Kmieciński

AZR_3386

WIELKI FINAŁ ECO STUDIO ELECTRO – SYSTEM Z OKAZJI SPRZĄTANIA ŚWIATA

Na warszawskim Żoliborzu odbył się Wielki Finał 4 sezonu Eco Studio ELECTRO – SYSTEM z okazji międzynarodowej akcji Sprzątanie Świata. Głównymi bohaterami wydarzenia byli: Sara James oraz Saszan i Kuba Adamiak – ambasadorzy projektu edukacyjno – ekologicznego realizowanego w ramach publicznych kampanii edukacyjnych organizacji odzysku ELECTRO – SYSTEM. W czasie finału obecni byli także influencerzy zaangażowani ekologicznie, uczniowie szkół, przedstawiciele samorządu oraz zaproszeni dziennikarze.

Wielki Finał ogólnopolskiego konkursu, realizowanego ramach projektu edukacyjnego „Eco Studio ELECTRO – SYSTEM” przypadł już po raz kolejny w czasie akcji Sprzątanie Świata. Ta międzynarodowa kampania, znana też jako „Clean Up The World”, odbywa się co roku w trzecim tygodniu września. Na finale konkursu, który miał w tym roku charakter wydarzenia muzyczno – ekologicznego pojawili się liczni goście, w tym gwiazdy sceny muzycznej i zaangażowani ekologicznie influencerzy. Najpierw odbyło się symboliczne sprzątanie Parku im. Żeromskiego oraz zbiórka drobnych elektrośmieci, takich jak: zepsute telefony komórkowe, tablety, słuchawki, odtwarzacze mp3, a następnie wyjątkowy koncert idoli młodego pokolenia, którzy zaśpiewali w żoliborskim Forcie Sokolnickiego. Do Warszawy przyjechali reprezentanci szkół z dziesięciu miast i gmin. Znaleźli się wśród nich ekipy z Dzielnicy Żoliborz m.st. Warszawy, Sierpca, Włocławka, Zgierza, Pabianic, Lesznowoli, Grodziska Mazowieckiego, Konstancina – Jeziorny, Lidzbarka i Góry Kalwarii. Poznaliśmy też laureata konkursu, w ramach którego uczniowie szkół z całego kraju zbierali drobne elektrośmieci. Pierwsze miejsce zdobyła Szkoła Podstawowa nr 5 im. G. Piramowicza w Pabianicach, która zebrała 385 kg drobnych elektroodpadów i otrzymała statuetkę Eko Sowy, dyplom, nagrody rzeczowe oraz piękne wrzosy w ceramicznych doniczkach. Nagroda główna Kwartalnika EkoNatura wraz ze statuetką Eko Sowy trafiła do rąk Prezesa Zarządu Organizacji Odzysku ELECTRO – SYSTEM – dr Roberta Wawrzonka. Redakcja doceniła tym samym szerzenie wiedzy na temat prawidłowego postępowania z elektroodpadami i organizację kampanii edukacyjnych, takich jak chociażby Eco Studio ELECTRO – SYSTEM. Aby podkreślić istotną rolę w propagowaniu postaw proekologicznych jaką pełnią samorządy wyróżnienie otrzymała również Pani Agata Marciniak – Różak – Zastępca Burmistrza Dzielnicy Żoliborz m.st. Warszawy.

Gwiazdy dla środowiska

„Eco Studio ELECTRO – SYSTEM” to projekt edukacyjno – ekologiczny, którego pomysłodawcą jest ELECTRO – SYSTEM Organizacja Odzysku Sprzętu Elektrycznego i Elektronicznego. Celem projektu jest poszerzenie wiedzy dzieci i młodzieży na temat prawidłowego, zgodnego z zasadami ochrony środowiska postępowania z elektroodpadami, a także ich wpływu na środowisko naturalne, zdrowie i życie ludzi. Aby zainteresować edukacją ekologiczną młode osoby w projekt angażują się co roku znane i lubiane przez młodzież gwiazdy. W tym roku ambasadorami akcji byli wokalistka, influencerka – Saszan i dziennikarz młodego pokolenia – Kuba Adamiak.

W wydarzeniu wzięli udział również inni infleuncerzy: Ariamartelle z kanału „Waksy”, Darius Rose, Ania Woźniak i Włodek Troszyn, Patrycja Wieja, Mariusz Wawrzyńczyk, Nikola Komisarska z kanału „Nikolandia”oraz wokalistka Marysia Sadowska z córką.

Atrakcje z okazji akcji Sprzątanie Świata

Podczas Wielkiego Finału uczniowie mogli wysłuchać nie tylko koncertu Saszan, którą poznali podczas lokalnych „lekcji przyrody”, ale także gościa specjalnego, największej na ten moment gwiazdy młodego pokolenia – Sary James!

Uczestnicy finału mogli też przybić piątkę z maskotkami projektu – Odkurzaczem i Praleczką oraz wziąć udział w quizach ekologicznych przy trójkącie recyklingowym. Goście VIP mogli skosztować zdrowych przekąsek przygotowanych na bazie wegańskiego sera z orzechów nerkowca od Wege Siostry, porozmawiać o ekologii w nastrojowej atmosferze stworzonej przez świece naturalne od Biosensual i otrzymać kosmetyki naturalne od BeeYes.

Wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za stan środowiska naturalnego. Dlatego tak ważna jest edukacja w tym zakresie. Przekazywanie wiedzy o prawidłowym postępowaniu z elektroodpadami to jedno z zadań Organizacji Odzysku ELECTRO – SYSTEM. Z elektrośmieci w prawidłowym procesie recyklingu można odzyskać cenne surowce, ale z drugiej strony stanowią one źródło potencjalnie niebezpiecznych dla ludzi i środowiska substancji. Elektroodpady powinny trafiać do legalnego systemu zbierania, a potem do zakładów przetwarzania zużytego sprzętu, gdzie zostaną poddane procesom odzysku i recyklingu. Nie wystawiajmy elektroodpadów do altanek śmietnikowych lub przed dom. Nie mamy pewności co się z takim urządzeniem stanie, gdzie i w jaki sposób zostanie rozmontowane. Sprzęt powinien trafić do systemu zbierania, a dzięki ELECTRO – SYSTEM mamy z roku na rok coraz więcej możliwości legalnego pozbycia się elektrośmieci – mówi dr Robert Wawrzonek, Prezes Zarządu ELECTRO – SYSTEM, pomysłodawca projektu.

Cieszę się bardzo, że zostałam ambasadorką tak potrzebnego projektu! Wraz z organizacją odzysku ELECTRO – SYSTEM i Kubą Adamiakiem opowiadamy o tym jak dbać o nasz Dom – Ziemię! Jest jedna prosta zasada, którą powtarzamy zarówno podczas spotkań „w realu”, jak i w naszych social mediach: „Nie wyrzucaj elektrośmieci do zwykłego kosza na śmieci! Przekaż je do recyklingu!” . Jestem przekonana, że nasze wyjątkowe „lekcje przyrody”, takie jak ta podczas Wielkiego Finału, nie tylko zwracają uwagę na problem właściwego postępowania z elektroodpadami, ale są też świetną zabawą – mówiła Saszan.

Organizacja odzysku ELECTRO – SYSTEM

ELECTRO – SYSTEM to organizacja odzysku, która tworzy i finansuje w Polsce system zagospodarowania elektroodpadów, a także podnosi świadomość Polaków w zakresie prawidłowego postępowania z elektrośmieciami. Jednym z jej głównych celów jest dotarcie do jak największego grona odbiorców z apelem o nie wyrzucanie elektroodpadów do zwykłego kosza na śmieci. ELECTRO – SYSTEM edukuje i prowadzi różne programy, w ramach których można pozbyć się zużytego sprzętu. Jednym z nich jest program DECYDUJESZ.PL skierowany przede wszystkim do osób indywidualnych. Jeśli chcemy oddać duży sprzęt taki jak: lodówka, pralka lub kuchenka, możemy  skorzystać z programu bezpłatnych odbiorów dużego AGD prosto z domu. Wystarczy wejść na stronę www.DECYDUJESZ.pl i wypełnić formularz. Usługa jest  dostępna w całej Polsce. Innym ważnym ogólnopolskim programem dostępnym dla różnych grup społecznych jest eko-PROFIT – REcycling to się opłaca! Uczestnicy programu (np. Koła Gospodyń Wiejskich w projekcie ekoGospodynie, Ochotnicze Straże Pożarne w projekcie ekoREmiza i szkoły w projekcie ekoSzkoła) biorą aktywny udział w podnoszeniu świadomości ekologicznej społeczeństwa w zakresie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Poprzez promowanie ekologicznych postaw wśród lokalnej społeczności oraz organizację zbiórek zużytego sprzętu przyczyniają się do właściwego zagospodarowania tych odpadów, ochrony środowiska, a dodatkowo uzyskują fundusze na swoją działalność. Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie www.eko-profit.pl .

Działania edukacyjne projektu wspierają zaangażowani ekologicznie patroni medialni: Zielony Newsweek, magazyny „Odpady i środowisko”, „Biznes & ekologia”, „Eco Miasto”, ogólnopolski kwartalnik ekologiczny „EkoNatura”, portale www.ekoguru.pl, www.polskaekologia.org.pl, PSMM Monitoring & More. Partnerzy Finału: Wege Siostry, Biosensual, BeeYes, wielkareklama.eu, ultron.ar, runvido.com

2023-09-dr-MSC_10lecie-_VID3765-www

Wszystkie ręce na pokład!MSC przyznało nagrody, podsumowując 10 lat działalności w Polsce

Organizacja pozarządowa Marine Stewardship Council (MSC), działająca na rzecz zrównoważonego rybołówstwa, doceniła podmioty, które w ciągu ostatniej dekady wyróżniły się największym zaangażowaniem w rozwój Programu MSC w naszym kraju.

MSC działa w Polsce od 2013 roku. W tym czasie wielkość produkcji przetwórstwa rybnego w naszym kraju wzrosła o ponad 38%[1], a sprzedaż certyfikowanych produktów zaliczyła blisko 14-krotny wzrost[2].  Wraz z rozwojem branży zmieniała się również świadomość dotycząca wpływu rybołówstwa na planetę i ekosystemy morskie. MSC odegrało w tym zakresie kluczową rolę, poprzez program certyfikacji produktów w łańcuchu dostaw, współpracę z partnerami biznesowymi oraz tworzenie programów edukacyjnych wpływających na decyzje zakupowe konsumentów. Niebieski certyfikat MSC umieszczony na produktach rybnych i owocach morza – gwarantujący, że pochodzą one ze stabilnych i dobrze zarządzanych łowisk – jest już rozpoznawalny wśród blisko 1/3 Polaków (32%) i cieszy się ich dużym zaufaniem[3].

Obecnie w Program MSC zaangażowanych jest już ponad 120 polskich firm w łańcuchu dostaw, a sprzedaż certyfikowanych ryb i owoców morza na naszym rynku wynosi blisko 24 tys. ton rocznie. To ponad 14 razy więcej niż 10 lat temu. Dzięki temu do polskich domów trafiło już 400 mln sztuk produktów z niebieskim znakiem MSC, które można kupić w sklepach w 25 tys. lokalizacjach w kraju – zarówno w popularnych sieciach handlowych, jak i osiedlowych sklepikach – mówi Anna Dębicka, Dyrektorka Programu MSC w Polsce i Europie Centralnej – Ten sukces nie byłby możliwy, bez otwartych na zmiany partnerów – rybaków, przetwórców, jednostek certyfikujących, organizacji pozarządowych, pracowników naukowych i przedstawicieli uczelni wyższych oraz mediów. Świętując 10-lecie „wypłynięcia” na polski rynek, pragnęliśmy docenić tych partnerów, którzy w ciągu ostatniej dekady wyróżniły się największym zaangażowaniem w rozwój Programu MSC w naszym kraju.

MSC Awards po raz pierwszy w Polsce

MSC Awards to prestiżowe nagrody, które od lat przyznawane są firmom i instytucjom m.in. w Wielkiej Brytanii, Australii, USA czy Hiszpanii, które wyróżniają się szczególnym zaangażowaniem na rzecz zrównoważonego korzystania z zasobów morskich. 7 września br., podczas Gali 10-lecia MSC w Polsce, nagrody te po raz pierwszy zostały przyznane także podmiotom w Polsce.

Nagrody MSC Awards Poland 2023 dla firm przetwórczych i sieci handlowych zdobyły m.in. Lidl (Najlepsza sieć handlowa), Kaufland (Marketing Champion – Najlepsze działania komunikacja), Rossmann (Premiera Roku), Abramczyk (Najlepsza marka kat. dziki łosoś) oraz Princes (Najlepsza marka kat. tuńczyk). Specjalną nagrodę Grand Prix 10-lecia otrzymała firma FRoSTA, która w 2014 r. jako pierwsza firma w Polsce wprowadziła certyfikat MSC na wszystkich swoich produktach rybnych. Pionierskie działania FRoSTY stały się przykładem dla innych firm, przyczyniając się tym samym do znaczącego rozwoju oferty certyfikowanych ryb i owoców morza na polskim rynku.

Dodatkowo MSC uhonorowało tytułami Ocean Hero organizacje, instytucje i osoby, których działania znacząco przyczyniły się do rozwoju Programu MSC oraz budowania świadomości społecznej dotyczącej zrównoważonego rybołówstwa i potrzeby ochrony ekosystemów morskich. Nagrody te zostały przyznane m.in. Departamentowi Rybołówstwa w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi (kat. instytucja), Instytutowi Oceanologii Polskiej Akademii Nauk (kat. edukacja), Fundacji WWF Polska (kat. organizacja pozarządowa), Martinowi Gimenezowi Castro (kat. ambasador).

Specjalną nagrodę przyznali także sami konsumenci, głosując na swój ulubiony certyfikowany produkt MSC, dostępny na polskim rynku. W Plebiscycie na „Najlepszy Produkt MSC 2023” zwyciężył Łosoś pacyficzny dziki Sockeye z Alaski firmy Suempol.

Gala 10-lecia MSC w Polsce została objęta patronatem honorowym Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, a partnerami wydarzenia były: Bureau Veritas, Polska Organizacja Handlu i Dystrybucji oraz Polskie Stowarzyszenie Przetwórców Ryb.

Więcej informacji można znaleźć na stronie: www.msc.org/pl/10-lat 

Pełna lista zwycięzców MSC Awards Poland 2023

FRoSTA – Grand Prix 10-lecia MSC

Suempol – Najlepszy Produkt MSC 2023 (wybór konsumentów)

Lidl Polska – Najlepsza sieć handlowa     

Kaufland – Najlepsze działania komunikacja

Rossmann – Premiera roku

FRoSTA – Najlepsza marka kat. ryby białe              

Princes – Najlepsza marka kat. tuńczyk

Graal – Najlepsza marka kat. pelagiczne

Abramczyk – Najlepsza marka kat. łosoś

Mars Polska – Najlepsza marka kat. pet food       

Espersen – Najlepszy dostawca kat. mrożone

Przedsiębiorstwo Rybne Łosoś – Najlepszy dostawca kat. puszki i słoiki    

Lisner – Najlepszy dostawca kat. chłodzone         

MOWI – Najlepszy dostawca kat. Food-to-go      

Dalekomorska Organizacja Producentów Ryb – Ocean Hero Rybołówstwo

Departament Rybołówstwa w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi – Ocean Hero Instytucja

Morski Instytut Rybacki – Państwowy Instytut Badawczy – Ocean Hero Nauka      

Fundacja WWF Polska – Ocean Hero NGO

Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk – Ocean Hero Edukacja

Magazyn Przemysłu Rybnego – Ocean Hero Media

Martin Gimenez Castro – Ocean Hero Ambasador

*             *             *

DODATKOWE INFORMACJE:

MSC (Marine Stewardship Council) jest niezależną, międzynarodową organizacją pozarządową, która działa od ponad 25 lat. Wraz z naukowcami, rybakami oraz organizacjami ekologicznymi MSC opracowało standardy środowiskowe w zakresie zrównoważonego rybołówstwa, aby promować przyjazne środowisku praktyki rybackie wśród konsumentów i partnerów na całym świecie. Działania MSC obejmują wyróżnianie odpowiedzialnych praktyk rybackich certyfikatem MSC, certyfikację w łańcuchu dostaw, współpracę z partnerami biznesowymi oraz programy edukacyjne wpływające na decyzje zakupowe konsumentów na całym świecie. Niebieski certyfikat MSC znajdujący się na produktach rybnych i owocach morza pochodzących ze zrównoważonych połowów, gwarantuje, że pochodzą one ze stabilnych i dobrze zarządzanych łowisk, a produktami rybnymi i owocami morza będziemy cieszyć się zarówno my jak i przyszłe pokolenia.

W program MSC zaangażowanych jest obecnie już ponad 500 rybołówstw, co przekłada się na 19% światowych połowów dzikich ryb i owoców morza. Dzięki temu na pólkach sklepowych na całym świecie dostępnych jest już ponad 20 000 różnych produktów z niebieskim certyfikatem MSC (dane za brytyjski rok finansowy 2021-22).

W Polsce MSC działa już od 10 lat. Przez ten czas polskie firmy przetwórcze wyprodukowały ponad 800 tys. ton certyfikowanych produktów na rynki w Polsce, Europie i na całym świecie, a w samej Polsce sprzedanych zostało 400 mln sztuk produktów ze znakiem MSC. Polscy konsumenci mogą wybierać z blisko 400 certyfikowanych produktów, które można znaleźć zarówno w największych sieciach handlowych, jak i osiedlowych sklepikach.

www.msc.org/pl


[1] Wielkość produkcji przetwórstwa rybnego w 2012 r. wynosiła 423,2 tys. ton (Rynek Ryb Nr 22/2014, IERIGŻ, str. 25), a w 2022 r. szacowana była na 584,3 tys. ton (Rynek Ryb Nr 33/2022, IERIGŻ, str. 26).

[2] Porównanie wolumenu sprzedaży certyfikowanych produktów MSC w Polsce w latach 2012 (1664 ton rocznie) i w 2022 (23182 ton rocznie). Dane Marine Stewardship Council.

[3] Dane na podstawie badania przeprowadzonego na zlecenie MSC przez niezależną agencję badawczą GlobeScan od stycznia do marca 2022 r. Cykliczne badania przeprowadzane w 23 państwach przez GlobeScan to jedne z największych na świecie badań konsumentów ryb i owoców morza, obejmujące ponad 25 tys. respondentów z całego świata, w tym ponad 20 tys. konsumentów ryb i owoców morza. Powyższe dane dotyczą wyników dla Polski, gdzie przebadanych zostało 734 respondentów, w tym 610 konsumentów ryb i owoców morza.

1460x616 (2)

Przyjaciół poznasz… w grze. Jakie relacje buduje granie na ekranie?

Wielu rodziców zadaje sobie pytanie, czy rosnące zaangażowanie w cyfrowy świat gier wspiera młodych – pomaga im zacieśniać społeczne więzi, czy raczej stanowi barierę izolującą ich od rówieśników. Jakie korzyści może przynieść granie w sferze relacji? Kiedy kontakty w grach będą bezpieczne? Dlaczego warto zagrać z dzieckiem? Sprawdźcie sami.

Przyjaciół poznasz… w grze. Jakie relacje buduje granie na ekranie?

Badania polskich nastolatków pokazują, że jeden na trzech regularnie gra w gry cyfrowe, a dla co dwudziestego jest to najważniejsza życiowa pasja. Prawie połowie dzisiejszych nastolatków gry towarzyszą od dzieciństwa – przygodę ze światem cyfrowej rozrywki rozpoczęli już w przedszkolu (Dębski, Bigaj, 2020).

Myśląc o zaangażowaniu naszych dzieci w świat gier cyfrowych, częściej koncentrujemy swoją uwagę na zagrożeniach – nadmiernej zależności czy wręcz uzależnieniu od grania, izolacji od rówieśników, porzucania rzeczywistości offline. Wiemy o tym, że dobrze dobrana gra wspiera rozwój, ale zdecydowanie rzadziej postrzegamy je jako aktywność, która pomaga tworzyć i wzmacniać więzi nie tylko rówieśnicze, ale też rodzinne.

O czym my, dorośli – rodzice i nauczyciele – powinniśmy pamiętać, przyglądając się cyfrowym zainteresowaniom młodego pokolenia?

Granie? Tylko w dobrym towarzystwie

Gry cyfrowe to nie tylko samotne bicie rekordów. Tylko niespełna co dziesiąty nastolatek gra zawsze sam. Dla młodzieży przestrzeń gry to ważne miejsce spotkań, wirtualne podwórko, na którym wspólnie spędzają czas, poruszają ważne dla siebie tematy, dzielą się swoimi przemyśleniami. Granie (i rozmowy o grach) tworzą tak ważną w tym okresie życia wspólnotę doświadczeń (Dębski, Bigaj, 2020) – azyl, w którym można być sobą.

Granie nie tylko pomaga zdobywać nowe umiejętności. Dla nastolatków równie ważne są aspekty związane z relacjami. Trzech na czterech badanych mówi: dzięki graniu „nauczyłem(-am) się współpracować z innymi osobami”, prawie 60% „nawiązałem(-am) nowe kontakty” i „poznałem(-am) fajnych ludzi” (Dębski, Bigaj, 2020). Sięgają po grę, aby spotkać się z osobami, które są dla nich ważne.

Gry jako przestrzeń do nawiązywania nastoletnich przyjaźni i tworzenia grupy wsparcia jest szczególnie istotna dla chłopców. Już w 2015 r. badacze Pew Research Centre zauważyli, że co trzeci badany znalazł przyjaciół, grając online. Wśród dziewcząt odsetek ten był znacznie mniejszy (Lenhart i in., 2015). Mimo że obecnie w gry cyfrowe dziewczyny grają niewiele rzadziej niż chłopcy, to jednak zdecydowanie częściej grają one samotnie (Dębski, Bigaj, 2020).

Społeczność graczy może ułatwiać nawiązywanie kontaktów – szczególnie nastolatkom nieśmiałym, o dużej wrażliwości emocjonalnej. Badania wskazują, że korzystają oni z gier online w nieco inny sposób niż ich rówieśnicy. Mają więcej przyjaciół, których znają tylko online, ale też częściej przenoszą przyjaźnie offline w świat online i na odwrót – z sieci do życia poza internetem. Gry tworzą dla nich bezpieczną przestrzeń. Pozwala im ona  przezwyciężyć trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu kontaktów z innymi ludźmi, których doświadczają w rzeczywistym świecie. Ponadto, świat gier pomaga im nie tylko budować nowe relacje, ale też podtrzymywać i wzmacniać te już istniejące (Kowert, Domahidi, Quandt, 2014).

Mamo, tato – zagraj ze mną!

Rodzice rzadko angażują się w cyfrowy świat dziecka – robi to tylko co piąty opiekun. Co drugi nastolatek twierdzi, że żadne z jego rodziców samo nie jest graczem. A jednak… prawie co trzeci młody człowiek zauważa, że dzięki graniu w gry cyfrowe zbliżył się do rodziców (Dębski, Bigaj, 2020). Zaskakujące? Często nie doceniamy tego, jak wspólna zabawa, podejmowanie wyzwań i pokonywanie problemów budują poczucie bliskości i zaufania – szczególnie w kontakcie z nastolatkami, które już nie tak chętnie uchylają nam drzwi do swojego świata. Pamiętajmy, że granie to nie tylko pokonywanie kolejnych poziomów. To także toczące się w tle rozmowy, rozstrzyganie poważnych dylematów, poczucie wspólnoty oraz po prostu bycie ze sobą. Inne niż nasza codzienność, wolne od pośpiechu, zwracania uwagi na bałagan w pokoju i niepozmywane naczynia, poganiania do nauki. Skorzystajcie z tego wyjątkowego czasu.

Jak bezpiecznie nawiązywać relacje w grach?

Aby relacje z innymi graczami były dla Waszych dzieci pozytywnym i wspierającym doświadczeniem, warto pamiętać o kilku zasadach:

  • Jeśli Wasze dziecko dopiero rozpoczyna przygodę z grami cyfrowymi, nie pozostawiajcie go samego przed ekranem. Wprowadźcie zasadę, że tylko osoba, którą dziecko zna offline, może kontaktować się z nim online (np. kolega z klasy) – tylko wtedy, jeśli wyrazicie na to zgodę. 
  • Od najmłodszych lat uczcie dziecko zasad netykiety oraz reagowania na przykre sytuacje w sieci – w pierwszej kolejności zgłaszania ich do Was lub innych zaufanych dorosłych. Uczulajcie dzieci na przejawy agresji i nękania w środowisku graczy. Przypominajcie, że jeśli jakieś zachowania je zaniepokoją, powinny je zgłaszać, również administratorowi strony/platformy. Zwracajcie też uwagę na to, czy Wasze dzieci z empatią odnoszą się do innych graczy.
  • Przypominajcie, że nie wszystkie kontakty w sieci są bezpieczne, a do osób poznawanych online należy mimo wszystko stosować zasadę ograniczonego zaufania. Ostrzegajcie dziecko przed osobami, które bardzo szybko chcą się zaprzyjaźnić, nalegają na zwierzenia lub sugerują utrzymanie kontaktów w tajemnicy. Przypominajcie o zasadzie nieujawniania informacji na swój temat, takich jak nazwisko, adres zamieszkania, nazwa szkoły, numer telefonu itp.
  • Jeśli Wasz nastolatek zechce spotkać się offline z osobą poznaną w grze, zawsze powinniście wiedzieć o takim spotkaniu. Powinno ono odbyć się w miejscu publicznym i w szerszym gronie, a nie sam na sam.

Więcej informacji o środowisku młodych graczy znajdziecie w raporcie Fundacji Dbam o mój z@sięg „Granie na ekranie. Młodzież w świecie gier cyfrowych” oraz w poradniku NASK dla rodziców „Nastolatki i gry cyfrowe”.

Źródła: