Diatomity to skały powstałe w wyniku przeobrażenia pancerzyków okrzemek. Są to materiały o ciekawych właściwościach i wielu zastosowaniach. W Polsce złoża diatomitu zlokalizowane są na Podkarpaciu a jedyne czynne złoże znajduje się w Jaworniku Ruskim. Pomimo tego, że Polska posiada udokumentowane zasoby bilansowe skały diatomitowej wynoszące kilkadziesiąt mln ton, nadal duże ilości diatomitu i ziemi okrzemkowej sprowadzamy z zagranicy. Właściciel jedynej w Polsce kopalni podjął jednak starania aby to zmienić i przeobrazić swój zakład w nowoczesny zakład produkujący zaawansowane materiały funkcjonalne. Spółka Górtech (https://diato.pl/), która od ponad 40 lat zajmuje się wydobyciem diatomitu i dysponuje jedyną w Polsce kopalnią tego surowca realizuje projekt, który pozwoli sprostać wszystkim oczekiwaniom odbiorców. Diatomity i ziemia okrzemkowa znajdują szerokie zastosowanie jako materiały filtracyjne, sorbenty, nośniki środków ochrony roślin i katalizatorów, materiały termoizolacyjne i polerskie. Nowoczesny zakład i technologie obróbki diatomitu, powstają obecnie w ramach projektu: „Opracowanie i demonstracja technologii wytwarzania wysoko efektywnych sorbentów na bazie diatomitu oraz wypełniaczy diatomitowych” realizowany w ramach projektu 1/4.1.4/2020 finansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, Nr projektu: POIR.04.01.04-00-0032/20; wartość projektu 7 809 250 PLN. Projekt realizowany jest w konsorcjum z Politechniką Krakowską im. Tadeusza Kościuszki. W wyniku realizacji projektu jedyna w Polsce kopalnia diatomitu będzie wytwarzała wysokoefektywne sorbenty i dodatki funkcyjne m.in. dla farb i asortymentu chemii budowlanej. Już teraz potwierdzono, że firma będzie produkowała sorbenty o chłonności substancji ropopochodnych na poziomie 100-130% a nawet wyższych. Główny nacisk w projekcie położony jest na opracowanie technologii wysokoenergetycznego mielenia diatomitu i jego kalcynacji. W ramach projektu powstaje innowacyjna instalacja pilotażowa do kalcynacji z systemem odzysku ciepła i wykorzystaniem go w procesie suszenia minerału. Pozwala to na znaczne oszczędności energii, a także umożliwia wytwarzanie odpowiedniego materiału do różnorodnych zastosowań.
Dzięki zastosowaniu innowacyjnych metod obróbki diatomitu, poza sorbentem substancji ropopochodnych, wytwarzane są również zaawansowane wypełniacze diatomitowe o właściwości antybakteryjnych i antypasożytowych dedykowane farbom i tynkom. Diatomitowy wypełniacz funkcyjny w wyrobach chemii budowlanej nada im właściwości antybakteryjne, biobójcze, podniesie ich odporność na niszczące działanie pleśni i grzybów.
Fig. Mikrofotografie cząstek diatomitu pochodzącego z Jawornika Ruskiego.
dr inż. Michał Łach – pracownik Katedry Inżynierii Materiałowej Politechniki Krakowskiej (adiunkt), specjalista w dziedzinie zagospodarowania odpadów i nowoczesnych materiałów budowlanych, głównie geopolimerów, autor i współautor ponad 120 publikacji dotyczących geopolimerów odpadowych i materiałów budowlanych, współautor 6 patentów, współzałożyciel pierwszej spółki spin–off Politechniki Krakowskiej wdrażającej technologię geopolimerów i nowoczesnych materiałów budowlanych, kierownik Laboratorium Polimerów Nieorganicznych (geopolimerów) PK. Od ponad 10 lat współpracujący z przemysłem w tematyce zagospodarowania odpadów, stabilizacji odpadów niebezpiecznych, przetwarzania materiałów odpadowych na produkty użyteczne.